Testosterone…ความเสี่ยงที่มีต่อหัวใจและหลอดเลือด

Testosterone เป็น steroid hormone ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม testosterone ส่วนใหญ่หลั่งจากอัณฑะ (ในผู้ชาย) และรังไข่ (ในผู้หญิง) แม้ว่าต่อมหมวกไตจะหลั่งฮอร์โมนี้ได้แต่มีปริมาณไม่มาก ฮอร์โมนนี้นอกจากจะมีฤทธิ์หลักที่เกี่ยวข้องกับการแสดงลักษณะของเพศชายแล้ว ยังมีฤทธิ์กระตุ้นการเจริญของเนื้อเยื่อได้ (anabolic activity) จึงจัด testosterone และแอนโดรเจน (androgens) อื่นๆ เป็น “anabolic steroids” ในทางยานำ testosterone มาใช้เป็นฮอร์โมนทดแทนในผู้ชายที่มีฮอร์โมนนี้ไม่เพียงพอ นอกจากนี้ยังใช้รักษาเด็กผู้ชายที่มีพัฒนาการของความเป็นเพศชายล่าช้า และใช้รักษามะเร็งเต้านมในผู้หญิง สำหรับผลิตภัณฑ์ testosterone ที่วางจำหน่ายมีหลายรูปแบบ เช่น ยาฉีด ยาเม็ด ยาแคปซูล ยาอมในกระพุ้งแก้ม ยาพ่นจมูก ยาที่ใช้ภายนอกในรูปแบบ เจล (topical gel) แผ่นติดผิวหนัง (transdermal patch) เป็นต้น

ความสนใจเกี่ยวกับความเสี่ยงจากการใช้ testosterone ที่มีผลต่อหัวใจและหลอดเลือดเริ่มจริงจังภายหลังจากมีข้อมูลที่ตีพิมพ์ในวารสารทางการแพทย์เมื่อปลายปี 2013 ที่รายงานถึงการใช้ testosterone ในผู้ชายอายุ 60 ปี ซึ่งผู้ชายเหล่านั้นเป็นโรคของระบบหัวใจและหลอดเลือดอยู่ก่อนแล้ว ในรายงานสรุปว่าการใช้ testosterone มีความเสี่ยงต่อการเกิด stroke, heart attack และการตายเพิ่มขึ้น 30% นอกจากนี้ยังมีรายงานทำนองเดียวกันที่ระบุถึงการใช้ testosterone ในผู้ที่มีอายุมากกว่าหรือเท่ากับ 65 ปีและผู้ที่อายุน้อยกว่า 65 ปีที่มีโรคหัวใจอยู่ก่อนแล้ว พบความเสี่ยงต่อการเกิด heart attack เพิ่ม 2-3 เท่าในช่วง 90 วันนับจากเริ่มใช้ยา ส่วนกลุ่มผู้ที่อายุน้อยกว่า 65 ปีที่ไม่มีโรคหัวใจอยู่ก่อนพบว่าความเสี่ยงไม่ได้เพิ่มขึ้นแต่อย่างใด องค์กรที่ดูแลด้านความปลอดภัยในการใช้ยาในหลายประเทศได้ให้ความสนใจในเรื่องนี้และบางประเทศอยู่ระหว่างทบทวนข้อมูลด้านความปลอดภัยในการใช้ยาดังกล่าว ซึ่งเมื่อเร็วๆ นี้ องค์กร Health Canada ได้เสร็จสิ้นการทบทวนด้านความปลอดภัยในการใช้ testosterone ในผลิตภัณฑ์ที่ใช้เพื่อทดแทนฮอร์โมนในร่างกาย (testosterone replacement products) พบว่ายาอาจทำให้เกิดผลเสียต่อหัวใจและหลอดเลือดที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ องค์กรดังกล่าวได้เตือนความจำบุคลากรทางการแพทย์ว่าควรใช้ผลิตภัณฑ์ testosterone เฉพาะเพื่อรักษาภาวะที่มี testosterone ต่ำในผู้ชายที่ผ่านการยืนยันด้วยผลทางห้องปฏิบัติการแล้วเท่านั้น นอกจากนี้ผู้ป่วยควรได้รับการประเมินถึงความเสี่ยงต่อระบบหัวใจและหลอดเลือดอย่างใกล้ชิดทั้งก่อนและหลังได้รับยา

อ้างอิงจาก:

(1) FDA evaluating risk of stroke, heart attack and death with FDA-approved testosterone products. http://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm383904.htm; (2) Kuehn BM. Cardiovascular risks of testosterone. JAMA 2014;311(12):1192. doi:10.1001/jama.2014.2602; (3) Information Update - Possible cardiovascular problems associated with testosterone products. http://healthycanadians.gc.ca/recall-alert-rappel-avis/hc-sc/2014/40587a-eng.php