Semaglutide อาจช่วยลดการเกิด opioid use disorder

Opioid use disorder (OUD) คือ ภาวะการใช้ยากลุ่ม opioid เป็นระยะเวลานานจนส่งผลให้เกิดความทุกข์ทรมานหรือความบกพร่อง ภาวะ OUD ส่งผลกระทบต่อประชากร 16 ล้านคนทั่วโลก และมากกว่า 2.1 ล้านคนในสหรัฐอเมริกา โดยอาการของ OUD ที่เกิดขึ้น ได้แก่ ขนาดยาเดิมไม่เพียงพอต่อการระงับอาการปวด อยากใช้ยาขนาดที่สูงขึ้น และเกิดอาการถอนยาเมื่อหยุดใช้ยา ผู้ที่มีภาวะนี้อาจต้องการใช้ opioid เพิ่มขึ้นไปเรื่อย ๆ จนเกิดการเสพติดได้ โดยเชื่อว่าภาวะ OUD เกิดจากการใช้ยาเป็นระยะเวลานานจนทำให้ mu-opioid receptor ตอบสนองได้ช้าลง ไม่ตอบสนอง หรือมีการส่งสัญญาณของสารสื่อประสาทที่ผิดปกติไป

Semaglutide เป็นยาต้านเบาหวานกลุ่ม glucagon-like peptide-1 (GLP-1) receptor agonist มีข้อบ่งใช้สำหรับการรักษาโรคเบาหวานและสภาวะอ้วน นอกจากนี้ยังมีการศึกษามากมายเกี่ยวกับฤทธิ์ด้านอื่น ๆ เช่น ประโยชน์ต่อการรักษาการใช้แอลกอฮอล์และนิโคตินที่ผิดปกติ (alcohol and nicotine use disorders) ซึ่ง semaglutide สามารถลดเหตุการณ์ดังกล่าวได้อย่างมีนัยสำคัญ ล่าสุดจึงมีการศึกษาว่าการใช้ยา semaglutide สามารถลดการใช้ยาเกินขนาดในผู้ป่วย OUD ได้หรือไม่ ในผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานร่วมกับมีภาวะของ OUDการศึกษานี้เป็น cohort study ซึ่งเผยแพร่ทาง JAMA Network Open เมื่อ 25 กันยายน พ.ศ. 2567 เพื่อเปรียบเทียบระหว่างผู้ที่ใช้ semaglutide (3,034 คน) กับยาต้านเบาหวานกลุ่มอื่น ได้แก่ insulin, metformin, albiglutide, dulaglutide, exenatide, liraglutide, lixisenatide, dipeptidyl-peptidase-4 inhibitors, sodium-glucose cotransporter-2 inhibitors, sulfonylureas และ thiazolidinediones (29,972 คน) โดยผู้เข้าร่วมการศึกษา คือ ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานประเภทที่ 2 และมีภาวะ OUD ซึ่งเสี่ยงในการใช้ opioid เกินขนาดและได้รับการรักษาด้วยยาต้านเบาหวานชนิดต่าง ๆ ในช่วงระหว่างธันวาคม พ.ศ. 2560 ถึงมิถุนายน พ.ศ. 2566 ผู้เข้าร่วมในแต่ละกลุ่มนั้นมีสถานะทางเศรษฐกิจและการใช้ยาสำหรับ OUD ขณะเริ่มต้นการศึกษาเหมือนกัน ผลลัพธ์หลักของการศึกษาพบว่าตลอด 1 ปีของการติดตาม กลุ่มที่ใช้ semaglutide มีความเสี่ยงต่อการใช้ opioid เกินขนาดคิดเป็น 42% ถึง 68% [HR 0.32 (95% CI, 0.12-0.89) to 0.58 (95% CI, 0.38-0.87)] ของกลุ่มที่ใช้ยาต้านเบาหวานตัวอื่น จากผลการศึกษานี้และความเห็นของผู้เชี่ยวชาญ แสดงให้เห็นว่า semaglutide อาจมีแนวโน้มที่ดีในการเป็นทางเลือกของการรักษา OUD และช่วยเพิ่มหลักฐานเกี่ยวกับประโยชน์ทางจิตเวชที่เกี่ยวข้องของยากลุ่ม GLP-1 อย่างไรก็ตามการศึกษานี้ยังเป็นเพียง cohort study ที่มีข้อจำกัดหลายประการ ได้แก่ ปัจจัยภายนอกที่ไม่สามารถวัดหรือควบคุมได้ อคติที่เกิดภายในการศึกษา และอื่น ๆ รวมถึงเป็นการศึกษาเบื้องต้น จำเป็นต้องมีการทดลองทางคลินิกแบบสุ่มเพื่อยืนยันผลที่แท้จริง

เอกสารอ้างอิง

1. Cohen B, Ruth LJ, Preuss CV. Opioid Analgesics. StatPearls [Internet]. [updated 2023 Apr 29; cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459161/.

2. Dydyk AM, Jain NK, Gupta M. Opioid Use Disorder. StatPearls [Internet]. [updated 2024 Jan 17; cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK55 3166/.

3. Kommu S, Whitfield P. Semaglutide. StatPearls [Internet]. [updated 2024 Feb 11; cited 2024 Oct 4]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK603723/.

4. Wang W, Volkow ND, Berger NA, Davis PB, Kaelber DC, Xu R. Associations of semaglutide with incidence and recurrence of alcohol use disorder in real-world population. Nat Commun. 2024; 15(1):4548.

5. Wang W, Volkow ND, Berger NA, Davis PB, Kaelber DC, Xu R. Association of semaglutide with tobacco use disorder in patients with type 2 diabetes. target trial emulation using real-world data. Ann Intern Med. Published online July 30, 2024.

6. Wang W, Volkow ND, Wang Q, et al. Semaglutide and Opioid Overdose Risk in Patients with Type 2 Diabetes and Opioid Use Disorder. JAMA Netw Open. 2024;7(9): e2435247.