Plecanatide…guanylate cyclase-C agonist สำหรับรักษาโรคท้องผูก

Guanylate cyclase-C (GC-C) เป็นเอนไซม์ guanylate cyclase ชนิดที่มีบทบาทสำคัญที่ลำไส้ โดยทำหน้าที่เป็นตัวรับ (receptor) อยู่ที่เซลล์เมมเบรนของเซลล์เยื่อบุผนังลำไส้ เกี่ยวข้องกับการควบคุมสมดุลน้ำและอิเล็กโทรไลต์ และเพิ่มการเคลื่อนไหวของลำไส้ โดยออกฤทธิ์ผ่าน cyclic guanosine monophosphate (cGMP) ยาที่ออกฤทธิ์กระตุ้นตัวรับนี้ (guanylate cyclase-C agonists) เช่น plecanatide (มีโครงสร้างคล้าย uroguanylin) จะเพิ่มการขับคลอไรด์ ไบคาร์บอเนต โซเดียมและน้ำเข้าสู่ภายในลูเมนของลำไส้ รวมถึงเพิ่มการเคลื่อนไหวของลำไส้ จึงมีบทบาทในการรักษาโรคท้องผูก (ดูข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่อง “Guanylate cyclase-C…เป้าหมายในการออกฤทธิ์ของยารักษาโรคท้องผูกและโรคอื่นๆ” ใน “ข่าวยา” ประจำสัปดาห์ที่ 3 เดือน พฤศจิกายน ปี 2560 ได้ที่ https://pharmacy.mahidol.ac.th/dic/news_week_full.php?id=1434) ซึ่งเมื่อไม่นานมานี้ plecanatide ได้รับอนุมัติให้วางจำหน่ายในข้อบ่งใช้สำหรับรักษาโรคท้องผูกเรื้อรังที่ไม่ทราบสาเหตุ (chronic idiopathic constipation) ในผู้ใหญ่ โดยผลิตในรูปยาเม็ดที่มีความแรง 3 มิลลิกรัม ขนาดรับประทาน 3 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง

การที่ยานี้ได้รับอนุมัติในข้อบ่งใช้ข้างต้นเนื่องจากมีการศึกษาทางคลินิกสนับสนุนจำนวน 2 การศึกษา ได้แก่ Study 1 และ Study 2 ที่เป็น double-blind, placebo-controlled, randomized, multicenter clinical trials โดยศึกษาในผู้ใหญ่ที่เป็นโรคท้องผูกเรื้อรังที่ไม่ทราบสาเหตุ ประเมินอาการท้องผูกโดยใช้ Rome III criteria ที่มีการดัดแปลง ใน Study 1 มีผู้ป่วย 905 คน และใน Study 2 มีผู้ป่วย 870 คน ทั้งสองการศึกษาแบ่งผู้ป่วยแบบสุ่มออกเป็น 2 กลุ่ม เท่าๆ กัน เพื่อให้ plecanatide 3 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง หรือยาหลอก ดูผลนาน 12 สัปดาห์ ประเมินผลด้านประสิทธิภาพโดยดูจากอัตราผู้ที่ให้การตอบสนองต่อการรักษา (responder rate) ซึ่ง “ผู้ที่ให้การตอบสนองต่อการรักษา (responder)” หมายถึงผู้ที่สามารถถ่ายอุจจาระได้เองไม่น้อยกว่า 3 ครั้งต่อสัปดาห์และต้องมีจำนวนครั้งที่ถ่ายเพิ่มจากเดิมก่อนให้ยาอย่างน้อย 1 ครั้งต่อสัปดาห์ เป็นเวลาไม่น้อยกว่า 9 สัปดาห์ในช่วงเวลา 12 สัปดาห์ที่ทำการศึกษา และ 3 สัปดาห์ในช่วงเวลา 4 สัปดาห์สุดท้าย ผลการศึกษาพบว่ากลุ่มที่ได้รับ plecanatide มีอัตราผู้ที่ให้การตอบสนองต่อการรักษาสูงกว่ากลุ่มยาหลอกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในทั้งสองการศึกษา (Study 1 เท่ากับ 21% เทียบกับ 10% และ Study 2 เท่ากับ 21% เทียบกับ 13% ค่า p<0.005 ในทั้งสองการศึกษา) นอกจากนี้ในช่วง 12 สัปดาห์ที่ทำการศึกษานี้กลุ่มที่ได้รับ plecanatide มีความถี่ในการถ่ายอุจจาระ (จำนวนครั้งที่ถ่าย) มากกว่ากลุ่มยาหลอก ส่วนอาการไม่พึงประสงค์ที่พบบ่อยที่สุด ได้แก่ ท้องเดิน

อ้างอิงจาก:

(1) Al-Salama ZT, Syed YY. Plecanatide: first global approval. Drugs 2017;77:593-8; (2) Plecanatide. https://www.rxlist.com/trulance-drug.htm; (3) Koliani-Pace J, Lacy BE. Update on the management of chronic constipation. Curr Treat Options Gastroenterol 2017;15:126-34