คนแก่อายุ78 ถ่ายยาก ทานยาsenokotมาประมาณ1ปี และหลังๆกินถึง8เม็ดต่อวัน เพิ่งมาทราบว่าควรทานติดต่อกันไม่เกิน1สัปดาห์และไม่เกิน4เม็ด ตอนนี้หยุดยาทันทีและทานยาDuphalacแทน และตอนกลางวันให้กินโยเกิร์ตพร้อมดื่ม อยากทราบว่าการหยุดยาทันทีและทานยาอื่นแทนจะอันตรายมั้ย

คำตอบ

ยาระบายชนิดที่ออกฤทธิ์โดยการกระตุ้นการทำงานของลำไส้ (stimulant laxatives) เช่น ยามะขามแขก (senna) ซึ่งมีชื่อการค้าที่หลากหลาย เช่น Senokot® นั้น โดยทั่วไปไม่ควรรับประทานติดต่อกันเป็นระยะเวลานานเกิน 1 สัปดาห์ เนื่องจากจะทำให้ร่างกายเคยชินหรือทนต่อยาและต้องเพิ่มขนาดเรื่อย ๆ เพื่อให้ขับถ่ายได้ และอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะลำไส้ขี้เกียจที่ผู้ป่วยจะไม่สามารถขับถ่ายได้เองตามปกติเมื่อหยุดยาระบาย [1,2] แต่ในบางกรณีการรับประทานยาระบายต่อเนื่องเป็นเวลานานอาจมีความจำเป็นซึ่งแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาจากสาเหตุของอาการท้องผูกและสั่งจ่ายยาที่เหมาะสมเพื่อให้เกิดการขับถ่ายในความถี่ที่ไม่ทำให้รู้สึกอึดอัดหรือเป็นอันตราย เช่น ทุก 2-3 วัน อย่างไรก็ตามในกรณีนี้หากหยุดยาแล้วไม่สามารถขับถ่ายได้เอง การพิจารณารับประทานยา Duphalac® ซึ่งเป็นชื่อการค้าของยา lactulose ร่วมกับการรับประทานโยเกิร์ตพร้อมดื่มนั้นสามารถทำได้หากไม่มีข้อห้ามใช้ยาหรือไม่กระทบกับโรคประจำตัวหรือยาอื่น ๆ ที่รับประทานอยู่ ดังนั้นหากยังไม่ได้รับการประเมินความเหมาะสมของการใช้ยามาก่อนหรือใช้ยา lactulose ไปแล้วยังมีอาการท้องผูก แนะนำให้พบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัย การรักษา และการปรับพฤติกรรมที่เหมาะสม หรืออาจขอรับคำปรึกษาจากเภสัชกรเพื่อประเมินความเหมาะสมของการใช้ยาเป็นเบื้องต้นได้

Reference:
1. ท้องผูกและการใช้ยาระบาย [Internet]. Mahidol.ac.th. [cited 2023 May 23]. Available from: https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/service-knowledge-article-info-old.php?id=593
2. Colonic Inertia [Internet]. Muschealth.org. [cited 2023 May 27]. Available from: https://muschealth.org/medical-services/ddc/patients/digestive-diseases/colon-and-rectum/colonic-inertia

Keywords:
Senokot, ทานติดต่อเป็นเวลานาน