สวัสดีค่ะ เราเป็น PCOS และทานยาคุมฮอร์โมนรวมเพื่อรักษาในส่วนของอาการที่มีฮอร์โมนเพศชายสูง แต่มีปัญหาไมเกรนออร่า อยากทราบว่าหากเราเปลี่ยนไปทานยาคุมฮอร์โมนเดี่ยวเพื่อลดอาการไมเกรนออร่า แล้วจะยังช่วยเรื่อง PCOS อาการที่มีฮอร์โมนเพศชายสูงได้เท่ายาคุมฮอร์โมนรวมไหมคะ

คำตอบ

Polycystic ovary syndrome (PCOS) คือ ภาวะที่มีถุงน้ำในรังไข่หลายใบ เกิดจากความผิดปกติของฮอร์โมนโดยมีระดับ luteinizing hormone (LH) สูงขึ้น และระดับ follicle-stimulating hormone (FSH) ลดลง ทำให้การพัฒนาของไข่ในรังไข่ผิดปกติ รวมถึงการดื้อต่ออินซูลินที่กระตุ้นรังไข่ให้ผลิตฮอร์โมนเพศชาย (androgen) ทำให้เกิดอาการขนดก สิว หรือประจำเดือนผิดปกติ ซึ่งการรักษามาตรฐานของภาวะ PCOS คือ การใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมที่ประกอบด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสติน (1) โดยฮอร์โมนโปรเจสตินจะยับยั้งการหลั่ง LH ทำให้รังไข่สร้าง androgen ลดลง ส่วนฮอร์โมนเอสโตรเจนเพิ่มระดับ sex hormone-binding globulin (SHBG) ทำให้ระดับ androgen อิสระในเลือดลดลง (2) แต่ไม่แนะนำให้ใช้ยาคุมชนิดดังกล่าวในผู้ที่มีภาวะไมเกรนออร่าที่มีอาการนำ เช่น อาการเห็นแสงระยิบระยับ หรือ อาการอ่อนแรงครึ่งซีก เป็นต้น (3) เนื่องจากฮอร์โมนเอสโตรเจนอาจเพิ่มความถี่การเกิดไมเกรน (4) และเพิ่มความเสี่ยงการเกิดหลอดเลือดในสมองตีบ (ischemic stroke) ดังนั้นผู้ที่มีภาวะไมเกรนออร่าจึงควรใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนเดี่ยวที่มีฮอร์โมนโพรเจสตินเพียงอย่างเดียวแทน (5) โดยในประเทศไทยมีจำหน่ายยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนเดี่ยว 3 ตัวยา ได้แก่ lynestrenol (Dailyton®), desogestrel (Cerazette®) และ drospirenone (Slinda®) (6) การใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนเดี่ยวสามารถใช้ในผู้ที่มีภาวะ PCOS สำหรับป้องกันเยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวผิดปกติในผู้หญิงที่มีข้อห้ามใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม อย่างไรก็ตามหลักฐานทางคลินิกของการใช้ยาคุมกำเนิดชนิดเดี่ยวในผู้ที่มีภาวะ PCOS ในการรักษาอาการขนดก หรือสิวจากฮอร์โมนเพศชายยังมีจำกัด (7) แต่หากพิจารณาจากคุณสมบัติของโพรเจสติน เช่น drospirenone ที่มีฤทธิ์ต้าน androgen อาจสามารถรักษาอาการขนดกหรือสิวจากฮอร์โมนเพศชายได้ (8)

Reference:
1.Shukla A, Rasquin LI, Anastasopoulou C. Polycystic Ovarian Syndrome. [Updated 2025 May 4]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan .Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459251/

2.Oguz SH, Yildiz BO. An Update on Contraception in Polycystic Ovary Syndrome. Endocrinol Metab (Seoul). 2021;36(2):296-311.

Keywords:
PCOS, polycystic ovary syndrome, ยาคุมฮอร์โมนเดี่ยว, ฮอร์โมนเพศชายสูง