รบกวนสอบถามยา Bactrim (400/80)ค่ะ เด็กอายุ 9 ขวบ นน.36 kg เป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลือง กำลังรอการปลูกถ่าย เพิ่งตรวจพบว่าเป็นเบาหวานชนิดที่ 1 ต้องฉีด insulin หมอสั่งยา Bactrim (400/80) ทาน 2 เม็ด วันละ 1 ครั้ง หลังอาหารเช้า (จันทร์,อังคาร,พุธ) คำถาม : น้องทานยาเม็ดไม่ได้เลยค่ะ สามารถบดผสมกับอะไรได้บ้างคะ ที่จะไม่รบกวนภาวะน้ำตาลในเลือดสูงน่ะค่ะ หรือถ้ามีรูปแบบยาน้ำ ต้องทานปริมาณเท่าไหร่คะ

คำตอบ

Bactrim มีส่วนประกอบของตัวยา sulfamethoxazole และ trimethoprim เป็นยารับประทาน มีทั้งรูปแบบยาเม็ดและยาน้ำแขวนตะกอน จากการสืบค้นข้อมูลของยารูปแบบเม็ด พบว่า ควรกลืนยาทั้งเม็ด หากไม่สามารถกลืนได้ทั้งเม็ดสามารถหักแบ่งยาเป็นครึ่งเม็ดตามรอยบากบนเม็ดยาได้ แต่หากไม่สามารถกลืนยาที่หักครึ่งเม็ดได้ สามารถกระจายเม็ดยาลงในน้ำสะอาดแล้วดื่ม โดยใช้น้ำปริมาตร 10-20 มิลลิลิตรต่อยา 1 เม็ด อาจใช้ช้อนคนเพื่อเพิ่มการละลายของเม็ดยา หรือบดเม็ดยาให้ละเอียดแล้วผสมกับโยเกิร์ตหรือน้ำเชื่อมให้เป็นเนื้อเดียวกัน โดยวิธีการกระจายเม็ดยาในน้ำสะอาด เป็นวิธีที่ทำให้ตัวยาสำคัญสูญหายระหว่างการเตรียมยาน้อยกว่าอีกวิธีหนึ่ง อีกทั้งการบดผสมยาร่วมกับโยเกิร์ตหรือน้ำเชื่อมจะเพิ่มปริมาณน้ำตาลที่ได้รับมากกว่า ด้วยปัญหาการกลืนเม็ดยา เนื่องจากยามีขนาดใหญ่และมักใช้ในเด็ก จึงมีการพัฒนายาใน รูปแบบยาน้ำแขวนตะกอน จากบัญชีข้อมูลยาและรหัสยามาตรฐานไทยพบว่ามียาน้ำแขวนตะกอนขนาด 200/40 มิลลิกรัม ต่อ 5 มิลลิลิตร เมื่อคำนวณขนาดยาที่แพทย์สั่งจ่าย ต้องรับประทานยาน้ำแขวนตะกอนปริมาตร 20 มิลลิลิตร จึงเทียบเท่าขนาดยาเม็ด ซึ่งจำเป็นต้องใช้ช้อนตวงปริมาตรเพื่อให้ได้ปริมาตรที่แม่นยำ แต่ในตำรับยาน้ำแขวนตะกอนมักเพิ่มสารให้ความหวานลงไปในตำรับด้วย จากการสืบค้นข้อมูลผลิตภัณฑ์พบว่า ตำรับยานี้มักใช้ “ซอร์บิทอล” เป็นสารให้ความหวาน ซึ่งจัดอยู่ในกลุ่มน้ำตาลแอลกอฮอล์ ซอร์บิทอลมีค่าดัชนีน้ำตาลต่ำ เป็นผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้นเพียงเล็กน้อยหากเปรียบเทียบกับการใช้น้ำตาลกลูโคส ด้วยเหตุผลนี้สารให้ความหวานกลุ่มน้ำตาลแอลกอฮอล์จึงใช้ในผู้ป่วยเบาหวานได้ แต่อย่างไรก็ตามควรตรวจสอบส่วนประกอบในตำรับยาก่อนใช้ เนื่องจากผลิตภัณฑ์ยาจากแหล่งผลิตที่แตกต่างกัน อาจมีส่วนประกอบที่แตกต่างกัน สุดท้ายนี้อาจเลือกใช้การกระจายตัวยาลงในน้ำสะอาด เนื่องจากไม่เพิ่มปริมาณน้ำตาลที่จะได้รับ หรืออาจเลือกใช้ยาน้ำแขวนตะกอน แต่การตัดสินใจปรับเปลี่ยนยาเป็นรูปแบบยาน้ำแขวนตะกอนควรได้รับการพิจารณาจากแพทย์ก่อน ไม่ควรปรับเปลี่ยนรูปแบบยาหรือขนาดยาด้วยตนเอง

Reference:
[1] World health organization public assessment reports. Package leaflet : Bactrim 400 mg/80 mg tablets and Bactrim 800 mg/160 mg tablets [internet]. 2023 [cited 2024 Jul 6]. Available from: https://extranet.who.int/prequal/sites/default/files/whopar_files/HA747%20part3v4.pdf

[2] World health organization public assessment reports. Patient information leaflet : trimethoprim/sulfamethoxazole tablets BP 160 mg/800 mg [internet]. 2020 [cited 2024 Jul 6]. Available from: https://extranet.who.int/prequal/sites/default/files/whopar_files/HA599part3.pdf

[3] World health organization public assessment reports. Scientific discussion sulfamethoxazole /trimethoprim 400 mg/80 mg tablets [internet]. 2017 [cited 2024 Jul 13]. Available from: https://extranet.who.int/prequal/sites/default/files/whopar_files/HA598part6v2.pdf

[4] Lakemedelsverket Swedish medical product acency. Summary of product characteristics : Bactrim oral solution [internet]. 2023 [cited 2024 Jul 6]. Available from: https://docetp.mpa.se/ LMF/Bactrim%20oral%20suspension%20ENG%20SmPC_09001bee817fdaa1.pdf

[5] บัญชีข้อมูลยาและรหัสยามาตรฐานไทย. Bactrim oral suspension [internet]. 2024 [cited 2024 Jul 6]. Available from: https://tmt.this.or.th/TMTBrowser.dll/SA9cLDhmYeUHqJM4f9ixJa/$/

[6] Teva Canada company. Product monograph of TEVA-TRIMEL tablets, TEVA-TRIMEL DS tablets and TEVA-TRIMEL oral suspension [internet]. 2018 [cited 2024 Jul 12]. Available from: https://pdf.hres.ca/dpd_pm/00043787.PDF

[7] Grembecka M. Sugar alcohols—their role in the modern world of sweeteners: a review. Eur Food Res Technol. 2015;241:1–14.

[8] Diabetes Canada. Sugars and sweeteners [internet]. 2018 [cited 2024 Jul 12]. Available from: https://www.diabetes.ca/DiabetesCanadaWebsite/media/Managing-My-Diabetes/Tools%20and %20Resources/sugars-and-sweeteners.pdf?ext=.pdf

[9] The society of hospital pharmacists os Australia. Summary guide to suitability of some antibiotic formulations for crushing or dispersing [internet]. 2021 [cited 2024 Jul 13]. Available from: https://www.safetyandquality.gov.au/sites/default/files/2023-05/gpsummary_v15.pdf

[10] Saito J, Yamaguchi M, Shimizu S, et al. Investigation on the Usefulness of Sulfamethoxazole Trimethoprim Combination Small Tablets in Pediatric Pharmacotherapy: A Single Center Observational Study Using a Questionnaire. Children (Basel). 2022 Oct 21;9(10):1598.

Keywords:
Bactrim, sulfamethoxazole, trimethoprim, การบดผสมเม็ดยา