Tisagenlecleucel และ axicabtagene ciloleucel…“living drugs” สำหรับรักษาโรคมะเร็ง

วิทยาการด้านการรักษาโรคมะเร็งรุดหน้าไปเรื่อยๆ โดยเฉพาะด้านภูมิคุ้มกันบำบัด เมื่อไม่นานมานี้มีการผลิตยาโดยนำ T cells จากผู้ป่วยมากระตุ้นให้มีการทำงานอย่างมีประสิทธิภาพและให้มีการแสดงออกของตัวรับที่มีความจำเพาะต่อเซลล์มะเร็งก่อนที่จะนำกลับมาให้กับผู้ป่วย ซึ่ง T cells ที่ผลิตขึ้นนี้เป็น “living drugs” ทำหน้าที่กำจัดโรค ยาที่เพิ่งผลิตออกใช้เมื่อปีที่ผ่านมาคือ tisagenlecleucel และ axicabtagene ciloleucel ยาทั้งสองชนิดนี้เป็น CD19-CAR T cells (ดูข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่อง “Chimeric antigen receptor (CAR) T cells…“living drugs” จุดเปลี่ยนของการรักษาโรคมะเร็ง” ใน “ข่าวยา” ประจำสัปดาห์ที่ 3 เดือน มีนาคม ปี 2561 ได้ที่ https://pharmacy.mahidol.ac.th/dic/news_week_full.php?id=1451)

Tisagenlecleucel เป็น CD19-CAR T cells ชนิดแรกที่ใช้เป็นยา ได้รับข้อบ่งใช้สำหรับรักษา B-cell acute lymphoblastic leukemia (ALL) ที่ดื้อต่อการรักษาด้วยยาอื่น ในผู้ป่วยเด็กจนถึงผู้ที่มีอายุ 25 ปี ผลิตในรูปยาพร้อมใช้บรรจุใน infusion bag ระบุชื่อผู้ป่วยเฉพาะราย สำหรับการให้ครั้งเดียว ปริมาณเซลล์ที่บรรจุขึ้นกับน้ำหนักผู้ป่วยช่วงที่ทำการแยกเม็ดเลือดขาวออกมา ปริมาตรของเหลวที่บรรจุในแต่ละถุง 10-50 มิลลิลิตร ขนาดยาที่ให้หากมีน้ำหนักตัวไม่เกิน 50 กิโลกรัม ให้ 0.2 ถึง 5.0 x 10(6) เซลล์/กิโลกรัม ถ้าน้ำหนักตัวมากกว่า 50 กิโลกรัม ให้ขนาด 0.1 ถึง 2.5 x 10(8) เซลล์ (ไม่ขึ้นตามน้ำหนักตัว) ให้เข้าหลอดเลือดดำอย่างช้าๆ ในอัตรา 10-20 มิลลิลิตร ต่อนาที ในเด็กเล็กปรับปริมาตรน้อยลงตามความเหมาะสม ส่วน axicabtagene ciloleucel เป็น CD19-CAR T cells เช่นเดียวกันและเป็นชนิดต่อมาที่นำมาใช้เป็นยา โดยได้รับข้อบ่งใช้สำหรับรักษา large B-cell lymphomas ในผู้ใหญ่ที่โรคดื้อต่อการรักษาด้วยยาอื่น ผลิตในรูปยาพร้อมใช้บรรจุใน infusion bag ระบุชื่อผู้ป่วยเฉพาะราย สำหรับการให้ครั้งเดียว ปริมาณเซลล์ที่บรรจุขึ้นกับน้ำหนักผู้ป่วย ปริมาตรของเหลวที่บรรจุประมาณถุงละ 68 มิลลิลิตร ให้ยาในขนาด 2 x 10(6) เซลล์/กิโลกรัม ขนาดสูงสุดไม่เกิน 2 x 10(8) เซลล์ ให้เข้าหลอดเลือดดำอย่างช้าๆ ใช้เวลาให้ยานาน 30 นาที

ทั้ง tisagenlecleucel และ axicabtagene ciloleucel เป็น CD19-CAR T cells เหมือนกัน ต่างกันตรงข้อบ่งใช้ ขนาดยาที่ใช้ และปริมาตรที่บรรจุในถุง ก่อนหน้าที่จะให้ยาทั้งสองนี้แก่ผู้ป่วย ต้องเตรียมผู้ป่วยโดยให้ยาลด T cells ในร่างกาย (lymphodepleting chemotherapy) เพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายต่อต้านยาที่ให้เข้าไป ด้วยยา fludarabine และ cyclophosphamide และในวันที่ให้ยา CD19-CAR T cells จะให้ paracetamol และ H1-antihistamine (เช่น diphenhydramine) 30-60 นาทีก่อนให้ยา CD19-CAR T cells เพื่อเป็น premedication ป้องกัน infusion reactions ในช่วงนี้ควรหลีกเลี่ยงการให้ systemic corticosteroids เพราะจะรบกวนประสิทธิภาพของยา และต้องเตรียมยาที่จะรักษา cytokine release syndrome เช่น tocilizumab ไว้ให้พร้อม ส่วนอาการไม่พึงประสงค์ของยาทั้งสองที่อาจพบ เช่น cytokine release syndrome เพ้อ ปวดศีรษะ ความดันโลหิตต่ำ คลื่นไส้

อ้างอิงจาก

(1) Kymriah (tisagenlecleucel). Highlights of prescribing information. https://www.fda.gov/downloads/UCM573941.pdf; (2) Maude SL, Laetsch TW, Buechner J, Rives S, Boyer M, Bittencourt H, et al. Tisagenlecleucel in children and young adults with B-cell lymphoblastic leukemia. N Engl J Med 2018;378:439-48; (3) Yescarta (axicabtagene ciloleucel). Highlights of prescribing information. https://www.fda.gov/downloads/UCM581226.pdf; (4) Neelapu SS, Locke FL, Bartlett NL, Lekakis LJ, Miklos DB, Jacobson CA, et al. Axicabtagene ciloleucel CAR T-cell therapy in refractory large B-cell lymphoma. N Engl J Med 2017;377:2531-44.