Gabapentin กับความเสี่ยงต่อภาวะกดการหายใจอย่างรุนแรง

Gabapentin เป็นยาต้านชัก (anticonvulsant drug) หรือยาต้านโรคลมชัก (anti-epileptic drug) นอกจากใช้รักษาโรคลมชักแล้ว ในบางประเทศได้รับข้อบ่งใช้สำหรับลดอาการปวดประสาทส่วนปลาย (peripheral neuropathic pain) เช่น เส้นประสาทอักเสบในโรคเบาหวาน (diabetic neuropathy) และปวดเส้นประสาทหลังจากเป็นโรคงูสวัด (post-herpetic neuralgia) นอกจากนี้ยังมีการนำมาใช้ในกรณีอื่น เช่น ใช้ร่วมกับโอปิออยด์เพื่อลดอาการปวด ความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกดการหายใจในผู้ที่ใช้ gabapentin ร่วมกับโอปิออยด์นั้นมีรายงานมาก่อนหน้านี้แล้ว การใช้ gabapentin เพียงอย่างเดียว (ไม่ได้ใช้ร่วมกับโอปิออยด์) พบได้เช่นกันว่าทำให้การหายใจผิดปกติอย่างร้ายแรง (serious breathing problems) ทำให้ปีที่ผ่านมามีบางประทศ เช่น แคนาดา ได้ให้ผู้ผลิตปรับปรุงเอกสารที่เป็นข้อมูลผลิตภัณฑ์โดยเพิ่มคำเตือนเกี่ยวกับความเสี่ยงดังกล่าว เช่นเดียวกันกับเมื่อเร็วๆ นี้สหภาพยุโรปได้มีการทบทวนความปลอดภัยในการใช้ gabapentin เนื่องจากมีรายงาน (ทั้งจาก spontaneous reports และข้อมูลจากแหล่งอื่น) ถึงการเกิดภาวะกดการหายใจในผู้ที่ใช้ gabapentin โดยที่ไม่ได้ใช้ร่วมกับโอปิออยด์ ผลจากการทบทวนข้อมูลนี้ ในสหราชอาณาจักรได้ให้ผู้ผลิตปรับปรุงเอกสารที่เป็นข้อมูลผลิตภัณฑ์รวมถึงเอกสารสำหรับผู้ป่วย โดยเพิ่มคำเตือนเกี่ยวกับความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกดการหายใจอย่างรุนแรง (severe respiratory depression) แม้จะเป็นความเสี่ยงที่พบได้ยาก (ต่ำกว่า 1 ใน 1000 คน) หากผู้ป่วยใช้ยานี้แล้วเกิดการหายใจผิดปกติควรเข้ารับการรักษา ความเสี่ยงดังกล่าวมีมากขึ้นในผู้ที่มีปัจจัยเหล่านี้ร่วมด้วย ได้แก่ การทำงานของระบบหายใจบกพร่อง โรคทางเดินหายใจ โรคทางระบบประสาท ไตบกพร่อง การใช้ร่วมกับยากดระบบประสาทส่วนกลาง และผู้สูงอายุ จึงจำเป็นต้องปรับขนาด gabapentin ในผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงดังกล่าวข้างต้น ในสหราชอาณาจักรยังมีข้อแนะนำสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ที่เกี่ยวข้องกับการใช้ gabapentin ไว้ดังนี้

- ระวังความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกดการหายใจ

- ให้พิจารณาว่าจำเป็นต้องปรับลดขนาดยาหรือไม่ หากผู้ที่ใช้ยามีความเสี่ยงมากขึ้นที่จะเกิดภาวะกดการหายใจ เช่น เป็นผู้สูงอายุ มีระบบหายใจบกพร่อง มีโรคทางเดินหายใจ โรคทางระบบประสาท ไตบกพร่อง มีการใช้ร่วมกับยากดระบบประสาทส่วนกลาง

- เตือนอีกถึงความเสี่ยงต่อการใช้ร่วมกับโอปิออยด์ หากผู้ป่วยต้องใช้ gabapentin ร่วมกับโอปิออยด์ ควรเฝ้าระวังถึงภาวะกดระบบประสาทส่วนกลาง ซึ่งจะทำให้เกิดอาการง่วงซึม (somnolence) อาการสงบ (sedation) และภาวะกดการหายใจ หากเกิดความผิดปกติดังกล่าวควรลดขนาดยาลงตามความเหมาะสมทั้ง gabapentin และโอปิออยด์

- หากเกิดอาการไม่พึงประสงค์ใดๆ ที่สงสัยว่าจะเกิดจากการใช้ยา ให้รายงานไปยังหน่วยงานที่รับผิดชอบด้านติดตามอาการไม่พึงประสงค์จากยา

อ้างอิงจาก:

(1) Gabapentin (Neurontin): risk of severe respiratory depression. Drug Safety Update volume 11, issue 3; October 2017:2; (2) Neurontin 100mg Hard Capsules. Summary of product characteristics, updated September 4, 2017; (3) Health Canada. Summary safety review- gabapentin-assessing the potential risk of serious breathing problems, September 16, 2016. https://www.canada.ca/en/health-canada/services/drugs-health-products/medeffect-canada/safety-reviews/summary-safety-review-gabapentin-assessing-potential-risk-serious-breathing.html; (4) Gomes T, Juurlink DN, Antoniou T, Mamdani MM, Paterson JM, van den Brink W. Gabapentin, opioids, and the risk of opioid-related death: a population-based nested case-control study. PLoS Med 2017;14(10): e1002396.https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1002396.