ยารักษาสิว isotretinoin กับการเกิดความบกพร่องทางเพศ (sexual dysfunction)

Isotretinoin เป็นอนุพันธ์วิตามินเอ อยู่ในกลุ่ม systemic retinoids ใช้รับประทานเพื่อรักษาสิวที่มีการอักเสบรุนแรงและดื้อต่อการรักษา ทั้งการรักษาด้วยยาต้านแบคทีเรียชนิดรับประทานและยาที่ใช้ภายนอกชนิดต่างๆ ยานี้มีอาการข้างเคียงหลายอย่างและเสี่ยงต่อการทำให้ทารกในครรภ์ผิดปกติ อีกทั้งยังอาจทำให้เกิดอาการซึมเศร้าและอาการข้างเคียงอื่นๆ ทางจิตเวช แม้จะยังไม่มีความไม่ชัดเจนเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของ isotretinoin กับอาการทางจิตเวชก็ตาม (ดูข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่อง “ยารักษาสิว isotretinoin...ทำให้เกิดความผิดปกติทางจิตเวชจริงหรือ?” ใน “ข่าวยา” ประจำสัปดาห์ที่ 4 เดือน ธันวาคม ปี 2557)

นอกจากนี้ยังมีรายงานถึงการเกิดความบกพร่องทางเพศ (sexual dysfunction) ที่เกี่ยวกับความบกพร่องในการแข็งตัวขององคชาต (erectile dysfunction) และการมีความต้องการทางเพศ (libido) ลดลงในผู้ที่รับประทาน isotretinoin เพื่อรักษาสิวที่เป็นรุนแรง ซึ่งกลไกการเกิดส่วนหนึ่งอาจเนื่องจากการมีระดับ testosterone ในพลาสมาลดลง แม้ว่าข้อมูลเกี่ยวกับการใช้ isotretinoin แล้วเกิดความบกพร่องในการแข็งตัวขององคชาตจะมีรายงานมาก่อนหน้านี้แล้ว แต่ยังไม่มีการทบทวนความปลอดภัยในการใช้ isotretinoin กับการเกิดปัญหาดังกล่าวอย่างชัดเจน จนกระทั่งเมื่อไม่นานมานี้ในสหภาพยุโรปได้มีการทบทวนข้อมูลในเรื่องนี้ ผลจากการทบทวนดังกล่าวนำไปสู่การปรับปรุงเอกสารที่เป็นข้อมูลผลิตภัณฑ์รวมถึงเอกสารสำหรับผู้ป่วย โดยเพิ่มข้อความด้านผลข้างเคียงที่เกี่ยวกับความบกพร่องในการแข็งตัวขององคชาตและการมีความต้องการทางเพศลดลง พร้อมกันนี้ในสหราชอาณาจักรได้ให้ข้อมูลรวมถึงข้อแนะนำแก่บุคลากรทางการแพทย์ที่เกี่ยวข้องกับการให้ isotretinoin ชนิดรับประทานแก่ผู้ป่วยเพื่อรักษาสิวที่เป็นรุนแรงไว้ดังนี้

- ให้คำนึงด้วยว่ามีรายงานถึงผลข้างเคียงทางเพศที่เกี่ยวกับการเกิดความบกพร่องในการแข็งตัวขององคชาตและการมีความต้องการทางเพศลดลง

- ยังไม่ทราบถึงอุบัติการณ์ว่าผลข้างเคียงทางเพศนี้เกิดขึ้นมากน้อยเพียงใด แต่จากข้อมูลที่มีอยู่ถือว่าพบได้น้อย

- พร้อมกันนี้ได้เตือนอีกถึงการมีรายงานว่าเกิดอาการซึมเศร้า ก้าวร้าว อารมณ์แปรปรวน และอาการข้างเคียงทางจิตเวชอื่นๆ ในผู้ที่รับประทาน isotretinoin แม้จะเกิดได้น้อยและยังไม่มีความชัดเจนถึงความสัมพันธ์ของยากับอาการเหล่านั้นก็ตาม ควรเอาใจใส่เป็นพิเศษในผู้ที่มีประวัติเป็นโรคซึมเศร้า

- หากเกิดอาการไม่พึงประสงค์ใดๆ ที่สงสัยว่าจะเกิดจากการใช้ isotretinoin ไม่ว่าจะเป็นอาการทางเพศหรือทางจิตเวช ให้รายงานไปยังหน่วยงานที่รับผิดชอบด้านติดตามอาการไม่พึงประสงค์จากยา

อ้างอิงจาก:

(1) Isotretinoin (Roaccutane): rare reports of erectile dysfunction and decreased libido. Drug Safety Update volume 11, issue 3; October 2017:3; (2) Isotretinoin 20 mg capsules. Summary of product characteristics, updated 17-Oct-2017. https://www.medicines.org.uk/emc/print-document?documentId=15655