Denosumab...มีความเสี่ยงต่อกระดูกขากรรไกรตาย

Denosumab เป็นยารักษาโรคกระดูกพรุน (osteoporosis) จากสาเหตุต่างๆ และยังใช้ในขนาดสูงเพื่อรักษา skeletal-related events อันมีเหตุจากโรคมะเร็ง เป็นยาใหม่ที่มีกลไกการออกฤทธิ์ต่างจากยาอื่น กล่าวคือยานี้ออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญและพัฒนาการของเซลล์สลายกระดูก (osteoclastogenesis) ซึ่งเซลล์สลายกระดูก (osteoclast) จะเจริญและมีพัฒนาการเต็มที่ได้นั้นต้องมีการกระตุ้นตัวรับ RANK (receptor activator of nuclear factor kappa-B) บนเซลล์สลายกระดูกโดย RANKL (RANK ligand) กล่าวคือต้องมี RANK-RANKL binding เกิดขึ้น ยา denosumab เป็น fully human monoclonal antibody ที่เจาะจงกับ RANKL จึงขัดขวาง RANKL ไม่ให้จับ RANK ด้วยเหตุนี้ denosumab ออกฤทธิ์เป็น RANKL inhibitor หรือ RANK-RANKL binding inhibitor

ได้มีรายงานถึงการใช้ denosumab กับความเสี่ยงต่อการทำให้กระดูกขากรรไกรตาย (osteonecrosis of the jaw; ONJ) เมื่อใช้ยาในขนาดสูงเพื่อรักษา skeletal-related events อันมีเหตุจากโรคมะเร็ง แต่มีความเสี่ยงดังกล่าวต่ำเมื่อใช้ในขนาดที่แนะนำสำหรับการรักษาโรคกระดูกพรุน และเมื่อเทียบกับยาในกลุ่ม bisphosphonates โดยเฉพาะเทียบกับ zoledronate แล้ว denosumab มีความเสี่ยงดังกล่าวต่ำกว่าอย่างมาก ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิด ONJ นั้น นอกเหนือจากยาแล้ว ปัจจัยด้านผู้ป่วย (เช่น อนามัยในช่องปาก ลักษณะทางชีวภาพของกระดูกขากรรไกร การใช้ยาอื่นร่วมด้วย เป็นต้น) มีส่วนเกี่ยวข้องด้วย เมื่อไม่นานมานี้หน่วยงาน MHRA (the Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency) ซึ่งเป็น executive agency ในสังกัดของ Department of Health ของสหราชอาณาจักร (UK) ได้มีข้อแนะนำเพื่อลดความเสี่ยงดังกล่าวไว้ว่า ในการสั่งใช้ยา denosumab ให้แจ้งผู้ป่วยทราบถึงความเสี่ยงต่อการเกิด ONJ พร้อมทั้งแจ้งข้อแนะนำในการปฏิบัติตัวด้วยดังนี้ (คล้ายคลึงกรณี bisphosphonates)

o เมื่อเริ่มเข้ารับการรักษา แจ้งแพทย์หากมีปัญหาทางช่องปากและฟัน

o ถ้าใส่ฟันปลอมต้องมั่นใจว่าฟันอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมและติดแน่น

o รักษาสุขภาพช่องปากและเข้ารับการตรวจฟันอย่างสม่ำเสมอตลอดช่วงที่ใช้ยา

o เมื่อต้องเข้ารับการรักษาเกี่ยวกับฟันหรือต้องผ่าตัดเกี่ยวกับฟัน ให้แจ้งทันตแพทย์ว่าท่านใช้ยา denosumab อยู่

o แจ้งแพทย์และทันตแพทย์ทันทีหากเกิดปัญหาในช่องปากหรือฟันในช่วงที่ใช้ยา เช่น ฟันโยก ปวดฟัน เหงือกบวม แผลในปากที่รักษาไม่หาย

นอกจากนี้ยังห้ามสั่งใช้ยา denosumab ขนาด 120 มิลลิกรัม (เป็นขนาดยาที่ใช้ในโรคมะเร็ง) ให้กับผู้ป่วยที่มีแผลจากศัลยกรรมที่เกี่ยวกับฟันหรือปากที่รักษาไม่หาย

อ้างอิงจาก:

(1) Denosumab (Xgeva, Prolia); intravenous bisphosphonates: osteonecrosis of the jaw—further measures to minimise risk. Drug Safety Update Volume 8 issue 12 July 2015:1; (2) Denosumab. http://www.rxlist.com/xgeva-drug.htm; (3) Zhang X, Hamadeh IS, Song S, Katz J, Moreb JS, Langaee TY, et al. Osteonecrosis of the jaw in the United States Food and Drug Administration’s Adverse Event Reporting System (FAERS). J Bone Miner Res 2015 (in press). doi: 10.1002/jbmr.2693.