Hydroxyzine กับภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ...ข้อมูลในอดีตและปัจจุบัน

Hydroxyzine เป็นยาต้านฮีสตามีนชนิดออกฤทธิ์ที่ตัวรับ H1 รุ่นแรก (first-generation H1-antihistamine) เช่นเดียวกันกับ chlorpheniramine แต่มีโครงสร้างต่างกัน hydroxyzine มีใช้แพร่หลายทั่วโลกมานานกว่า 50 ปี มีข้อบ่งใช้หลายอย่าง (ในแต่ละประเทศอาจมีข้อบ่งใช้แตกต่างกัน) ได้แก่ ใช้บรรเทาอาการคันจากการแพ้ที่สัมพันธ์กับฮีสตามีนเช่นเดียวกับยาต้านฮีสตามีนชนิดอื่น ใช้ลดภาวะวิตกกังวล (relief of anxiety) ใช้เป็น premedication ก่อนผ่าตัด ใช้รักษาอาการผิดปกติด้านการนอน (sleep disorder)

ในอดีตหลังจากยานี้วางจำหน่ายไม่นาน ได้มีผลงานชิ้นหนึ่งตีพิมพ์เมื่อปี 1960 หัวข้อเรื่อง “Treatment of Cardiac Arrhythmias with Hydroxyzine” ซึ่งรายงานกรณีศึกษา (case report) ที่ใช้ hydroxyzine การรักษาภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (ในทางเต้นเร็ว) ในผู้ป่วย 4 ราย โดยรายแรกมีประวัติ premature contraction ของทั้งหัวใจห้องบนและห้องล่าง ต่อมาเกิดภาวะ paroxysmal tachycardia ฉับพลัน ผู้ป่วยได้รับยา quinidine และ digoxin แต่ยังควมคุมอาการได้ไม่ดี จึงให้ hydroxyzine (Vistaril Capsule) 50 มิลลิกรัม รับประทานวันละ 3 ครั้ง และ 100 มิลลิกรัม ก่อนนอน ทำให้ควบคุมอาการได้โดยไม่ต้องใช้ quinidine และสามารถลด digoxin 0.25 มิลลิกรัม จากวันละ 3 ครั้งเหลือเพียงวันละ 2 ครั้ง ส่วนอีก 3 ราย เกิด supraventricular paroxysmal tachycardia และควบคุมอาการได้โดยให้ hydroxyzine (Vistaril ชนิดฉีด) เข้าหลอดเลือดดำขนาด 50 มิลลิกรัม ซึ่งบางรายหลังจากนั้นยังได้ยาอีกเพื่อควบคุมอาการโดยใช้ชนิดแคปซูล รับประทานขนาด 50 มิลลิกรัม วันละ 4 ครั้ง ในช่วงที่ได้รับ hydroxyzine บางรายยังได้รับประโยชน์จากฤทธิ์ antianxiety ของยาอีกด้วย นอกจากนี้ข้อมูลในส่วนทบทวนวรรณกรรมของรายงานชิ้นนี้กล่าวว่า hydroxyzine มีประสิทธิภาพในการรักษาภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะโดยเฉพาะหัวใจห้องล่างเต้นผิดจังหวะ เช่น ventricular premature beat, paroxysmal tachycardia (ทั้งหัวใจห้องบนและห้องล่าง) และ ventricular extrasystole ที่มี auricular fibrillation ซึ่งไม่ทราบกลไกการออกฤทธิ์ที่ชัดเจนแต่คาดว่ายาอาจมีผลโดยตรงต่อกล้ามเนื้อหัวใจ หรืออาจเกิดจากการที่ยานี้มีคุณสมบัติเป็น ataractic agent ที่ช่วยทำให้สงบหรือบรรเทาความวิตกังวลตลอดจนความเครียดจึงช่วยส่งผลดีต่อภาวะที่หัวใจเต้นผิดจังหวะในผู้ป่วยเหล่านั้น ข้อมูลที่นำเสนอนี้อาจสอดคล้องกับความเสี่ยงของยาที่จะกล่าวถึงข้างล่างนี้

เมื่อไม่นานมานี้ช่วงเดือนพฤษภาคมปีที่แล้ว องค์กร EMA (European Medicines Agency) โดยคณะกรรมการ PRAC (EMA’s Pharmacovigilance Risk Assessment Committee) ได้ทบทวนถึงความเสี่ยงของ hydroxyzine ต่อการทำให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ เนื่องจากมีการร้องขอจากองค์กรด้านยาของประเทศฮังการี (Hungarian Medicines Agency) เกี่ยวกับยานี้ที่อาจเสี่ยงต่อการเกิดผลเสียต่อหัวใจ หลังจากคณะกรรมการ PRAC ได้ทบทวนทั้งด้านประสิทธิภาพและความปลอดภัยเสร็จสิ้นแล้ว ได้มีความเห็นว่าการใช้ hydroxyzine มีความเสี่ยงเล็กน้อยแต่แน่ชัด (small but definite risk) ต่อการทำให้เกิดความผิดปกติของคลื่นไฟฟ้าหัวใจโดยทำให้เกิด QT interval prolongation และภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะแบบ Torsade de Pointes ที่อาจทำให้หัวใจหยุดเต้น โดยความเสี่ยงไม่แตกต่างกันไม่ว่าข้อบ่งใช้ใด ทั้งนี้ hydroxyzine ยังคงใช้ได้ภายใต้ข้อบ่งใช้เดิมทุกประการ แต่ขอให้เพิ่มความเข้มงวดในการใช้ดังนี้

• กำหนดขนาดยาสูงสุดต่อวัน: ผู้ใหญ่ 100 มิลลิกรัม, ผู้สูงอายุ (กรณีที่จำเป็นต้องใช้โดยไม่อาจเลี่ยงได้) 50 มิลลิกรัม และเด็ก (น้ำหนักตัวไม่เกิน 40 กิโลกรัม) 2 มิลลิกรัม/กิโลกรัม

• หลีกเลี่ยงการใช้ในผู้ที่มี QT interval prolongation หรือผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดความผิดปกตินั้น เช่น

- ใช้ยาที่มีความเสี่ยงต่อการเกิด QT interval prolongation อยู่ก่อนแล้ว

- เป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด (cardiovascular disease)

- ประวัติครอบครัวมีผู้เสียชีวิตฉับพลันจากโรคหัวใจ (sudden cardiac death)

- มีอิเล็กโทรไลต์ไม่สมดุล โดยมีโปแตสเซียมต่ำหรือแมกนีเซียมต่ำ

- หัวเต้นช้าอย่างมีนัยสำคัญ (significant bradycardia)

• ไม่ใช้ในผู้สูงอายุ เนื่องจากผู้สูงอายุไวต่ออาการข้างเคียงมากกว่าผู้ที่อายุน้อย

• หลีกเลี่ยงในผู้ที่ได้รับยาที่มีผลทำให้หัวใจเต้นช้าลงหรือทำให้ระดับโปแตสเซียมในเลือดต่ำ (เนื่องจากสิ่งเหล่านี้เป็นเสี่ยงต่อการเกิด QT interval prolongation ตามที่ระบุข้างต้น)

• ใช้ยาขนาดต่ำสุดที่ได้ผลและใช้เป็นเวลาสั้นที่สุด

• หากเกิดอาการข้างเคียงประการใดให้รายงานไปยังองค์กรที่ทำงานเกี่ยวกับการเฝ้าระวังอาการไม่พืงประสงค์จากยา

อ้างอิงจาก

(1) Salmons JA. Treatment of cardiac arrhythmias with hydroxyzine. July 1960, pp 105-106. http://journal.publications.chestnet.org/data/Journals/CHEST/21342/105.pdf; (2) Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency. Hydroxyzine (Atarax, Ucerax): risk of QT interval prolongation and Torsade de Pointes. Drug Safety Update volume 8 issue 9 April 2015: 1; (3) PRAC recommends new measures to minimise known heart risks of hydroxyzine-containing medicines. European Medicines Agency, 2015. 13 February 2015 EMA/85678/2015. http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Press_release/2015/02/WC500182462.pdf