Hydroxyethyl starch solution...ความเสี่ยงต่อไตวายนำมาสู่การจำกัดข้อบ่งใช้

Hydroxyethyl starch (HES) solution เป็นสารที่ใช้เพิ่มปริมาตรเลือด (blood volume expander) สารที่ใช้เพิ่มปริมาตรเลือดที่วางจำหน่ายอาจจำแนกเป็น 2 จำพวก ได้แก่ colloids และ crystalloids ชนิดแรกเป็นสารที่มีโมเลกุลใหญ่ เช่น starch ส่วนชนิดที่สองมีโมเลกุลเล็กกว่า เช่น saline solutions หรือ Ringer's acetate หรือสารละลายของสารอื่นที่มีเลกุลเล็ก มีการใช้พวก colloids ใน intensive care unit (ICU) มากกว่าพวก crystalloids

ที่ผ่านมามีการใช้ HES solution กันอย่างแพร่หลาย โดยใช้ชดเชยการสูญเสียเลือดในผู้ป่วยหนักขั้นวิกฤตที่มีความดันโลหิตตกอย่างฉับพลัน แต่จะไม่ใช้กับผู้ป่วยที่เกิดภาวะพิษเหตุจากการติดเชื้อ (sepsis) ผู้ป่วยโรคตับรุนแรง และผู้ป่วยบางรายที่ไตทำงานบกพร่อง ข้อมูลจากการศึกษาเปรียบเทียบการใช้ HES กับสารที่ใช้เพิ่มปริมาตรเลือดชนิดอื่นพบว่าการใช้สาร HES จะเสี่ยงต่อการเกิดภาวะไตวาย (kidney failure) และอาการไม่พึงประสงค์อื่น เช่น การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ (coagulopathy), อาการคัน (pruritus) และการเพิ่มอัตราการตายในระยะยาว ดังนั้น European Medicines Agency's Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC) จึงได้แนะนำให้ระงับการจำหน่าย HES solution จนกว่าทางบริษัทที่จัดจำหน่ายจะสามารถหาข้อมูลมายืนยันถึงประโยชน์ว่าคุ้มกับความเสี่ยงจากการใช้สารนี้

จนกระทั่งเมื่อเร็วนี้คณะกรรมการ (PRAC) ได้ทบทวนข้อมูลที่มีเพิ่มเติม ประกอบกับมีข้อตกลงของทางบริษัทที่จะศึกษาเพิ่มเติมและหาทางที่จะลดความเสี่ยงจากการใช้ HES solution ให้มีน้อยที่สุด คณะกรรมการชุดดังกล่าวจึงมีความเห็นว่าอาจยังคงให้ใช้ HES solution ได้ในกรณีที่ใช้เพื่อรักษาภาวะปริมาตรเลือดน้อย (hypovolemia) ที่มีเหตุจากการเสียเลือด แต่ทั้งนี้ต้องมีมาตรการที่เหมาะสมเพื่อลดความเสี่ยงที่จะเกิดพิษต่อไต อีกทั้งทางบริษัทต้องทำการศึกษาเพื่อติดตามความเสี่ยงด้วย พร้อมกันนี้ยังมีความเห็นยืนยันว่าจะต้องไม่ใช้สารนี้กับผู้ป่วยที่เกิดภาวะพิษเหตุจากการติดเชื้อหรือผู้ป่วยที่บาดเจ็บแผลไหม้ (burn injuries) หรือผู้ป่วยหนักขั้นวิกฤต เพราะผู้ป่วยเหล่านี้จะเสี่ยงต่อการเกิดอันตรายต่อไตและเสียชีวิต



อ้างอิงจาก:

(1) PRAC confirms that hydroxyethyl-starch solutions (HES) should no longer be used in patients with sepsis or burn injuries or in critically ill patients. ema.europa.eu/docs/ en_GB/document_library/Press_release/2013/10/WC500151964.pdf; (2) WHO Drug Information 2013;27(4):349.