วัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูก 2 เข็ม ใช้แทน 3 เข็ม ได้จริงหรือ ?

มะเร็งปากมดลูกเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศไทย มีอุบัติการณ์สูงเป็นอันดับ 2 ของมะเร็งในสตรีไทย สาเหตุสำคัญของมะเร็งปากมดลูกคือ การติดเชื้อ human papillomavirus (HPV) ที่ปากมดลูก โดยชนิดของ HPV ที่เป็นสาเหตุของมะเร็งปากมดลูกได้ประมาณร้อยละ 70 คือ HPV 16 และ 18

วัคซีนป้องกันมะเร็งปากมดลูกหรือที่เราเรียกกันว่า วัคซีน HPV ในประเทศไทย มี 2 ชนิด คือ bivalent vaccine (HPV16/18) และ quadrivalent vaccine (HPV6/11/16/18) วัคซีน HPV แนะนำให้ใช้ในผู้หญิงช่วงอายุ
9-26 ปี โดยจะฉีดเข้ากล้ามเนื้อทั้งหมด 3 เข็ม คือ เข็มที่ 1 ฉีดในวันที่กำหนดเลือก, เข็มที่ 2 ฉีดในเดือนที่ 1-2 หลังจากฉีดครั้งแรก และเข็มที่ 3 ฉีดในเดือนที่ 6 หลังจากฉีดครั้งแรก

ปัจจุบันเริ่มมีข้อมูลการใช้วัคซีน HPV เพียง 2 เข็ม แทน 3 เข็ม อีกทั้งในเดือนมีนาคม ปี 2014 The Joint Committee on Vaccination and Immunisation (JCVI) ซึ่งเป็นหน่วยงานสาธารณสุขของสหราชอาณาจักร ได้แนะนำการใช้วัคซีน HPV จาก 3 เข็มเป็น 2 เข็มในวัยรุ่นเพศหญิง ดังนั้นจึงเกิดคำถามตามมาว่า วัคซีน HPV 2 เข็ม มีประสิทธิภาพเทียบเท่า 3 เข็มจริงหรือไม่นั้น พบว่ามีหลายการศึกษาที่ศึกษาประสิทธิภาพของการให้วัคซีน HPV เพียง 2 เข็ม ยกตัวอย่างเช่น

• การศึกษาของ Romanowski B, et al. 2011 ที่ศึกษาวัคซีน HPV16/18 ทั้งในขนาด 20 μg/20 μg และ
  40 μg/40 μg โดยการให้แบบ 2 เข็มเทียบกับ 3 เข็ม ในผู้หญิงที่อายุ 9-25 ปี ผลการศึกษาพบว่า การให้วัคซีน HPV16/18 เพียง 2 เข็ม (ฉีดในเดือนที่ 0 และ 6) ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้นกันได้ในผู้หญิงที่อายุ 9-14 ปี การให้วัคซีนเพียง 2 เข็มน่าจะเพียงพอในผู้หญิงที่อายุยังน้อย
• การศึกษาของ Boxus M, et al. 2014 เพื่อเปรียบเทียบวัคซีน HPV16/18 ที่ให้แบบ 2 เข็ม (ฉีดในเดือนที่ 0 และ 6 ในผู้หญิงอายุ 9-14 ปี) เทียบกับ 3 เข็ม (ฉีดในเดือนที่ 0 และ 6 ในผู้หญิงอายุ 15-25 ปี) หลังจากติดตามผลการตอบสนองแอนติบอดี้ตั้งแต่ 7 จนถึง 48 เดือน พบว่า การให้วัคซีนแบบ 2 เข็ม มีการตอบสนองเหมือนกับการให้วัคซีนแบบ 3 เข็ม ซึ่งผลการศึกษาสนับสนุนการให้วัคซีน HPV16/18 แบบ 2 เข็ม ในผู้หญิงอายุ 9-14 ปี

ดังนั้นจากการศึกษาต่างๆ อาจกล่าวได้ว่า การให้วัคซีน HPV แบบ 2 เข็ม น่าจะเพียงพอในผู้หญิงที่อายุยังน้อย โดยแนะนำให้ใช้ในผู้หญิงอายุ 9-14 ปี ซึ่งเข็มที่ 1 ฉีดในวันที่กำหนดเลือกและเข็มที่ 2 ฉีดในเดือนที่ 6 หลังจากฉีดครั้งแรก

เอกสารอ้างอิง

1. Boxus M, Lockman L, Fochesato M, Lorin C, Thomas F, Giannini SL. Antibody avidity 
measurements in recipients of Cervarix vaccine following a two-dose schedule or a three-dose schedule. 
Vaccine. 2014 May 30; 32(26):3232-6.
2. Romanowski B, Schwarz TF, Ferguson LM, Peters K, Dionne M, Schulze K, Ramjattan B, Hillemanns 
P, Catteau G, Dobbelaere K, Schuind A, Descamps D. Immunogenicity and safety of the 
HPV-16/18 AS04-adjuvanted vaccine administered as a 2-dose schedule compared with the licensed 
3-dose schedule: results from a randomized study. Hum Vaccin. 2011 Dec; 7(12):1374-86.

3.  Public health england, Department of health, NHS england.  HPV vaccination programme: 
change from 3 to 2 doses programme. 2014 May 14;1-6.

4. MICROMEDEX® [Database on the internet]. Colorado: Thomson Reuters (Healthcare); c 1974-2009. Micromedex® Healthcare Series, HUMAN PAPILLOMAVIRUS VACCINE; [cited 2014 Sep 01]. Available from: http://www.micromedexsolutions.com. Subscription required to view.

5. ICO information centre on HPV and cancer. Thailand human papillomavirus and related cancers. 2014.

6. Scottish intercollegiate guidelines network. Management of cervical cancer a national clinical guideline. 2008.