การฉีดวัคซีนดังต่อไปนี้ในเด็กอายุ 2-18 ปี ที่เป็นโรค PNH 1.N. meningitis 2. H. Influenza 3. S. pneumonia มีคำถามดังนี้ 1. หากฉีดครั้งแรกต้องพิจารณาอะไรบ้าง เช่น อายุ วัคซีนตัวอื่น โรคร่วมอื่นๆ 2. วัคซีนแต่ละชนิดฉีดพร้อมกันได้หรือไม่ หรือต้องเว้นห่างกันเท่าไหร่ 3. วิธีการ boost vaccine แต่ละชนิดในคนไข้เด็ก

คำตอบ

Paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (PNH) เป็นโรคทางโลหิตวิทยาที่ผู้ป่วยมีเม็ดเลือดแดงที่ไวต่อโปรตีนในระบบ complements ซึ่งทำหน้าที่ในระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้เกิดภาวะเม็ดเลือดแดงแตก (chronic intravascular hemolysis) และภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ (leukopenia) โดยผู้ป่วย PNH อาจได้รับยายับยั้งโปรตีนในระบบ complements เช่น eculizumab เป็นทางเลือกในการรักษา การใช้ยานี้ส่งผลเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้มากกว่าคนทั่วไป จึงมีคำแนะนำการฉีดวัคซีนที่นอกเหนือจากวัคซีนพื้นฐาน ได้แก่ meningococcal vaccine เพื่อลดความเสี่ยงจากการติดเชื้อ ดังนั้นผู้ป่วยอายุ 2-17 ปี ที่ไม่ได้มีข้อห้ามใช้ของวัคซีนสามารถพิจารณาฉีด conjugated meningococcal vaccine (A, C, Y และ W-135) ที่มีในประเทศไทยได้ โดยให้ฉีด 2 เข็มห่างกัน 2 เดือน ซึ่งเข็มแรกควรฉีดก่อนเริ่มยา eculizumab อย่างน้อย 2 สัปดาห์ สำหรับการฉีดกระตุ้นนั้นอาจพิจารณาฉีด 1 เข็มทุก ๆ 5 ปี หากยังได้รับยา eculizumab หรือมีความเสี่ยงติดเชื้ออยู่ สำหรับวัคซีนป้องกันปอดอักเสบ (pneumococcal vaccine; Pnc) และวัคซีนฮิบ (Haemophilus influenzae type b vaccine; Hib) เป็นวัคซีนที่แนะนำให้ฉีดในผู้ป่วย PNH ทุกรายที่ได้รับ eculizumab เช่นเดียวกัน อย่างไรก็ตามยังไม่มีข้อมูลการให้เข็มกระตุ้นของวัคซีนทั้ง 2 ชนิด แต่โดยทั่วไปวัคซีนฮิบจะฉีดเข็มกระตุ้นห่างจากเข็มสุดท้ายอย่างน้อย 2 เดือน และวัคซีนป้องกันปอดอักเสบจะฉีดเข็มแรกด้วย pneumococcal conjugate vaccine (PCV) กระตุ้นด้วย pneumococcal polysaccharide vaccine 23 valent (PPSV23) ห่างจาก PCV เข็มสุดท้าย 8 สัปดาห์ สำหรับผู้ป่วย PNH ซึ่งมีความเสี่ยงในการติดเชื้อสูงกว่าคนทั่วไปเนื่องจากมีภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ สามารถพิจารณาการฉีดวัคซีนทั้ง 3 ชนิดได้ แม้จะไม่ได้ใช้ eculizumab โดยวัคซีนทั้ง 3 ชนิดข้างต้นเป็นเชื้อตาย (non-live vaccines) สามารถฉีดพร้อมกันได้ แต่ให้ฉีดในตำแหน่งที่ต่างกัน เช่น ฉีดที่แขนคนละข้าง และไม่ผสมวัคซีนทั้ง 3 ชนิดในกระบอกฉีดยาเดียวกัน อย่างไรก็ตามสำหรับวัคซีนชนิด meningococcal (groups A, C, Y and W-135) polysaccharide diphtheria toxoid conjugate vaccine (MCV4-DT) เช่น Menactra® ควรฉีดให้ห่างจาก PCV อย่างน้อย 4 สัปดาห์ เนื่องจากมีการศึกษาพบว่าการให้วัคซีนทั้ง 2 ชนิดพร้อมกันส่งผลให้ร่างกายมีการสร้างภูมิคุ้มกันต่อ PCV ลดลง

Reference:
1. วันชัย วนะชิวนาวิน, เกรียงศักดิ์ ภักดีสุวรรณ. Paroxysmal nocturnal hemoglobinuria [อินเทอร์เน็ต]. 2538 [เข้าถึงเมื่อ 2567 ต.ค. 14]. เข้าถึงได้จาก: https://tsh.or.th/file_upload/files/v5%20n1%20054.pdf.
2. The national center for biotechnology information. Paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (PNH) [internet]. 2008 [cited 2024 Oct 17]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/medgen/7471.
3. Aplastic anemia and MDS international foundation. Paroxysmal nocturnal hemoglobinuria (PNH) [internet]. 2024 [cited 2024 Oct 17]. Available from: https://www.aamds.org/pnh.
4. Alexion Pharmaceuticals, Inc. SOLIRIS® (eculizumab) prescribing information [internet]. 2019 [cited 2024 Oct 16]. Available from: https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2019/125166s431lbl.pdf.
5. Alexion Pharmaceuticals, Inc. Vaccination requirements [internet]. 2024 [cited 2024 Oct 16]. Available from: https://ultomirishcp.com/gmg/vaccination-requirements.
6. Oliver M, Patriquin CJ. Paroxysmal nocturnal hemoglobinuria: current management, unmet needs, and recommendations. J Blood Med. 2023;14:613-28.
7. กองโรคป้องกันด้วยวัคซีน กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. ตำราวัคซีนและการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค ปี 2562. ม.ป.ท.: บริษัท เวิร์ค พริ้นติ้ง จำกัด; 2562.
8. อัจฉรา ตั้งสถาพรพงษ์. วัคซีนป้องกันโรคติดเชื้อฮิบ [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [เข้าถึงเมื่อ 2567 ต.ค. 14]. เข้าถึงได้จาก: https://pidst.or.th/userfiles/33_ วัคซีนป้องกันโรคติดเชื้อฮิบ.pdf.
9. โอฬาร พรหมาลิขิต. วัคซีนป้องกันโรคติดเชื้อนิวโมคอคคัส [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [เข้าถึงเมื่อ 2567 ต.ค. 14]. เข้าถึงได้จาก: https://pidst.or.th/userfiles/21_ วัคซีนป้องกันโรคติดเชื้อนิวโมคอคคัส(1).pdf.
10. Centers for disease control and prevention. Multiple vaccines at once [internet]. 2024 [cited 2024 Oct 14]. Available from: https://www.cdc.gov/vaccine-safety/about/multiples.html.
11. Centers for disease control and prevention. Timing and spacing of immunobiologics [internet]. 2023 [cited 2024 Oct 17]. Available from: https://www.cdc.gov/vaccines/hcp/acip-recs/general-recs/timing.html.

Keywords:
วัคซีนไข้กาฬหลังแอ่น, วัคซีนฮิบ, วัคซีนป้องกันปอดอักเสบ, วัคซีนเข็มกระตุ้น, การฉีดวัคซีนพร้อมกัน