Methotrexate ไม่ช่วยบรรเทาอาการปวดจากโรคข้อเข่าเสื่อม

โรคข้อเข่าเสื่อม (knee osteoarthritis) คือ ภาวะที่กระดูกอ่อนผิวข้อเข่าเกิดการสึกหรอและเสื่อมสภาพ ส่งผลให้กระดูกข้อต่อที่ไม่มีผิวกระดูกอ่อนห่อหุ้มมาชนกัน เกิดอาการปวด บวม โรคข้อเข่าเสื่อมรักษาได้หลายวิธี รวมถึงการใช้ยาเพื่อบรรเทาอาการปวดและลดการอักเสบ เช่น paracetamol และยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) เช่น ibuprofen, diclofenac และ celecoxib นอกจากนี้ยังมียากลุ่มบำรุงข้อเข่าที่มีส่วนผสมของ glucosamine รวมถึง diacerein ที่อาจช่วยชะลอความเสื่อมของข้อเข่าได้ สำหรับ methotrexate ก็เป็นยาอีกหนึ่งตัวที่มีข้อมูลว่าอาจสามารถบรรเทาอาการปวดจากโรคข้อเข่าเสื่อมได้

นักวิจัยในประเทศจีนได้ดำเนินการศึกษาทางคลินิกแบบ randomized multi-center ระหว่างเดือนกรกฎาคม 2019 ถึงมกราคม 2023 เพื่อประเมินประสิทธิภาพของ methotrexate ในการรักษาอาการปวด และการอักเสบในข้อเข่าของผู้ป่วย knee osteoarthritis โดยมีผู้เข้าร่วมการศึกษา 215 ราย (อายุเฉลี่ย 60.6 ปี และ 89% เป็นผู้หญิง) ถูกสุ่มให้ได้รับ methotrexate ขนาดไม่เกิน 15 มิลลิกรัมต่อสัปดาห์ หรือยาหลอก โดยผู้ป่วยทุกคนได้รับกรดโฟลิก 5 มิลลิกรัม สัปดาห์ละครั้งในช่วงการศึกษา ผู้เข้าร่วมยังรับประทานยาประจำเดิมได้ ยกเว้นยาสเตียรอยด์และยาต้านการอักเสบที่มีผลต่อข้อโดยตรง โดยไม่ใช้ยา trimethoprim และงดดื่มแอลกอฮอล์ ผลลัพธ์หลักที่ติดตาม ได้แก่ การเปลี่ยนแปลงระดับความปวดที่ประเมินโดยใช้ visual analog scale และการวัดขนาดถุงน้ำในข้อเข่า (effusion-synovitis maximal area) ด้วย MRI หลังติดตามเป็นเวลา 52 สัปดาห์ ผลการศึกษาไม่พบความแตกต่างระหว่างสองกลุ่มอย่างมีนัยสำคัญ ทั้งในด้านระดับความปวด (ต่างกัน 0.3 มม.; ช่วงความเชื่อมั่น 95%: -6.7 ถึง 7.3 มม.) และขนาดของถุงน้ำในข้อเข่า (ต่างกัน 0.1 ตร.ซม.; ช่วงความเชื่อมั่น 95%: -0.8 ถึง 1.0 ตร.ซม.) เช่นเดียวกับผลลัพธ์รอง เช่น อาการตึง ความสามารถในการเคลื่อนไหว และการตอบสนองต่อการรักษา ก็ไม่พบความแตกต่างเช่นกัน สำหรับผลข้างเคียงพบใกล้เคียงกันในทั้งสองกลุ่ม (methotrexate 29.6% และยาหลอก 24.3%) แต่กลุ่มที่ได้รับ methotrexate พบค่าของเอนไซม์ตับสูงมากกว่ากลุ่มยาหลอก ข้อมูลจากการศึกษานี้บ่งบอกว่า methotrexate ไม่มีศักยภาพในการใช้เป็นยารักษาโรคข้อเข่าเสื่อมแบบอักเสบที่มีอาการปวด



เอกสารอ้างอิง

1. Zhu Z, Yu Q, Leng X, et al. Low-Dose Methotrexate for the Treatment of Inflammatory Knee Osteoarthritis: A Randomized Clinical Trial. JAMA Intern Med.

2. Steinmeyer J, Bock F, Stöve J, Jerosch J, Flechtenmacher J. Pharmacological treatment of knee osteoarthritis: Special considerations of the new German guideline. Orthop Rev (Pavia). 2018 Dec 12; 10(4):7782.

3. Arthritis Canada. Methotrexate (MTX) for Inflammatory Arthritis [Internet]. Toronto (ON): Arthritis Canada; c2025 [cited 2025 Jun 16]. Available from: https://arthritis.ca/ treatment/medication/medication-reference-guide/medications/methotrexate-(mtx).