Centanafadine: Norepinephrine-dopamine-serotonin reuptake inhibitor สำหรับโรคสมาธิสั้น

Centanafadine เป็นยารับประทานชนิดเม็ดแบบออกฤทธิ์นาน (sustained-release) ในกลุ่ม norepinephrine-dopamine-serotonin reuptake inhibitor (NDSRI) ที่พัฒนาโดยบริษัท Otsuka Pharmaceutical Co., Ltd. และมีผลการทดลองทางคลินิก phase 3 แบบ multicenter, randomized, double-blind, placebo-controlled จำนวน 2 การศึกษาที่ทำไปควบคู่กัน (parallel studies) เพื่อยืนยันผลลัพธ์ในกลุ่มประชากรที่เป็นโรคสมาธิสั้น (attention deficit hyperactivity disorder: ADHD) โดยการ ศึกษาทั้งคู่ทำในผู้ใหญ่อายุ 18-55 ปี มีคะแนนเฉลี่ยของ ADHD investigator symptom rating scale (AISRS) เท่ากับ 38.7±6.8 และมีอาการระดับปานกลางถึงรุนแรง ในการศึกษา 1 มีผู้ร่วม 446 คน ส่วนการ ศึกษา 2 มีผู้เข้าร่วม 430 คน แต่ละการศึกษาแบ่งเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ centanafadine ขนาด 200 มก./วัน, centanafadine ขนาด 400 มก./วัน และกลุ่มยาหลอก ต่อเนื่องเป็นเวลา 6 สัปดาห์ ผลการวัดคะแนน AISRS (ยาได้ผลหาก AISRS ลดลง) เมื่อวันที่ 42 พบว่าในการศึกษาที่ 1 กลุ่มที่ได้รับ centanafadine ทั้งสองขนาดมี AISRS ลดลงมากกว่ากลุ่มยาหลอก 3.15 และ 2.74 คะแนนตามลำดับ (P=0.019 และ P=0.039) ขณะที่การ ศึกษา 2 กลุ่มที่ได้รับยามี AISRS ลดลงมากกว่ากลุ่มยาหลอก 4.01 และ 4.42 คะแนนตามลำดับ (P=0.002 และ P<0.001) โดยผลการรักษาเริ่มเห็นชัดในช่วงวันที่ 7-28 และคงอยู่จนสิ้นสุดการศึกษา นอกจากนี้การวิเคราะห์ผลลัพธ์จากการรักษายังสะท้อนให้เห็นว่าผู้ป่วยมีการตอบสนองต่อการรักษาอย่างชัดเจนและมีนัยสำคัญ ผลการศึกษายังพบอีกว่าคะแนนความรุนแรงของอาการ (clinical global impression-severity: CGI-S) ดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (P=0.023-0.025) ในทั้ง 2 การศึกษา โดยการดีขึ้นสอดคล้องกับผลจากแบบประเมินอื่น ๆ ได้แก่ CGI-S, ADHD Impact Module และ ASRS ในทุกเพศและทุกเชื้อชาติ สำหรับอาการไม่พึงประสงค์ที่พบบ่อยที่สุด ได้แก่ ปวดศีรษะและเบื่ออาหาร โดยพบในกลุ่มที่ได้รับ centanafadine ขนาด 400 มก./วัน มากที่สุด (6.5-6.8%) ตามด้วยกลุ่มที่ได้รับขนาด 200 มก./วัน (4.1-5.1%) ขณะที่กลุ่มยาหลอกพบในอัตราต่ำกว่า (5.5-1.7%) และอาการไม่พึงประสงค์ส่วนใหญ่มีความรุนแรงในระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง

สำหรับกลไกการออกฤทธิ์ของ centanafadine เป็นการยับยั้งการเก็บกลับของสารสื่อประสาท 3 ชนิด ได้แก่ norepinephrine, dopamine และ serotonin ส่งผลให้ระดับของสารสื่อประสาทในช่องว่างระหว่างเซลล์ประสาทเพิ่มสูงขึ้น กลไกข้างต้นแตกต่างจากยารักษาโรคสมาธิสั้นอื่นที่ใช้ในปัจจุบัน ซึ่งส่วนใหญ่จะออกฤทธิ์ต่อสารสื่อประสาทเพียง 1 หรือ 2 ชนิด เช่น lisdexamfetamine (กลุ่ม stimulant) ออกฤทธิ์โดยกระตุ้นการหลั่งและยับยั้งการเก็บกลับของ dopamine และ norepinephrine ขณะที่ methylphenidate (กลุ่ม stimulant) ยับยั้งการเก็บกลับของสารทั้งสองโดยตรง ส่วน atomoxetine และ viloxazine (กลุ่ม non-stimulant) ออกฤทธิ์โดยยับยั้งการเก็บกลับของ norepinephrine ด้านประสิทธิภาพมีผลจากการศึกษา matching-adjusted indirect comparison (MAIC) ซึ่งใช้ข้อมูลจากการทดลองทางคลินิกในผู้ใหญ่ที่ได้รับการรักษาด้วย centanafadine และเปรียบเทียบกับข้อมูลจากการทดลองของ lisdexamfetamine, atomoxetine และ viloxazine พบว่า centanafadine ลดอาการของโรคได้ใกล้เคียงกับ atomoxetine และ viloxazine แต่น้อยกว่า lisdexamfetamine เล็กน้อย ด้านความปลอดภัยพบว่า centanafadine มีอัตราการเกิดผลข้างเคียงต่ำกว่ายาทั้งสามชนิดอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะอาการเบื่ออาหาร ปากแห้ง คลื่นไส้ นอนไม่หลับ เหนื่อยล้า และปัญหาทางระบบขับถ่ายหรือทางเพศ เนื่องจากเชื่อว่า centanafadine มีฤทธิ์ต่อสารสื่อประสาทหลายชนิดอย่างสมดุล จึงมีผลข้างเคียงน้อยกว่ายาชนิดอื่นที่ออกฤทธิ์แรงหรือจำเพาะเจาะจง

เอกสารอ้างอิง

1. Adler LA, Adams J, Madera-McDonough J, Kohegyi E, Hobart M, Chang D, et al. Efficacy, Safety, and Tolerability of Centanafadine Sustained-Release Tablets in Adults with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder: Results of 2 Phase 3, Randomized, Double-blind, Multicenter, Placebo-Controlled Trials. J Clin Psychopharmacol. 2022; 42(5):429-39.

2. Schein J, Cloutier M, Gauthier-Loiselle M, Catillon M, Xu C, Chan D, et al. Assessment of centanafadine in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder: A matching-adjusted indirect comparison vs lisdexamfetamine dimesylate, atomoxetine hydrochloride, and viloxazine extended-release. J Manag Care Spec Pharm. 2024; 30(6):528-40.

3. Wigal SB, Wigal T, Hobart M, Madera JJ, Baker RA, Kohegyi E, et al. Safety and Efficacy of Centanafadine Sustained-Release in Adults with Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: Results of Phase 2 Studies. Neuropsychiatr Dis Treat. 2020; 16:1411-26.

4. Brauser D. Centanafadine effective, clinically meaningful for adult ADHD. Medscape [Internet]. 2025 Jun 2 [cited 2025 Jun 3]. Available from: https://www.medscape.com/ viewarticle/centanafadine-effective-clinically-meaningful-adult-adhd-2025a1000erk.