Somatrogon…synthetic growth hormone ชนิดใหม่ที่ออกฤทธิ์นาน

Growth hormone (GH) ช่วยการเจริญเติบโตของเด็กและยังมีบทบาทสำคัญต่อพัฒนาการของอวัยวะต่าง ๆ การทำงานของหัวใจและหลอดเลือด การเรียนรู้ และเมแทบอลิซึม ออกฤทธิ์กระตุ้นโดยตรงที่ตัวรับ (GH receptor) และออกฤทธิ์ทางอ้อมผ่าน insulin like growth factor 1 (IGF-1) การขาด GH หรือมีการหลั่งฮอร์โมนนี้ไม่เพียงพอจะทำให้เด็กเติบโตช้าและตัวเตี้ย การให้ยา GH ทดแทนช่วยกระตุ้นให้เด็กเติบโตและมีส่วนสูงเพิ่มขึ้นยา somatropin (recombinant human GH) มีโครงสร้างเป็นกรดอะมิโน 191 ตัวที่เหมือน GH ในร่างกายและใช้รักษาภาวะขาด GH ในเด็กมานานแล้ว มีประสิทธิภาพดีแต่ต้องฉีดยาทุกวัน จึงเกิดความยุ่งยากและอาจมีการใช้ยาไม่สม่ำเสมอ ทำให้มีการคิดค้นยา GH ชนิดออกฤทธิ์นานขึ้น ซึ่งก่อนหน้านี้มียา lonapegsomatropin ออกวางจำหน่ายแล้ว เป็นยาฉีดเข้าใต้ผิวหนังสัปดาห์ละ 1 ครั้ง และเมื่อเร็ว ๆ นี้มียาชนิดใหม่ที่ใช้ฉีดเข้าใต้ผิวหนังสัปดาห์ละ 1 ครั้งเช่นเดียวกัน คือ somatrogon ออกวางจำหน่ายแล้วในบางประเทศ ยานี้เป็น glycoprotein มีกรดอะมิโนเรียงตัวคล้าย GH ของคนแต่มีการดัดแปลงที่กรดอะมิโนบางตำแหน่ง ซึ่งการดัดแปลงโครงสร้างทำให้ยามีค่าครึ่งชีวิตยาวขึ้น ยานี้ได้รับข้อบ่งใช้สำหรับเด็กและวัยรุ่น อายุตั้งแต่ 3 ปีขึ้นไป ที่มีการเจริญเติบโตช้าเนื่องจากมีการหลั่ง GH ไม่เพียงพอ ผลิตในรูปยาน้ำที่บรรจุในปากกาสำหรับฉีดยาแบบพร้อมใช้ (pre-filled pen) มี 2 ความแรง คือ ชนิดที่มีตัวยา 24 มิลลิกรัมในปริมาตร 1.2 มิลลิลิตร และชนิดที่มีตัวยา 60 มิลลิกรัมในปริมาตร 1.2 มิลลิลิตร ฉีดเข้าใต้ผิวหนังสัปดาห์ละ 1 ครั้ง ขนาดที่แนะนำคือ 0.66 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ปรับขนาดยาได้หากจำเป็น ผู้ที่มีน้ำหนักตัวเกิน 45 กิโลกรัมซึ่งต้องการขนาดยามากกว่า 30 มิลลิกรัม ให้ฉีดยา 2 ครั้ง ผู้ป่วยหรือผู้ดูแลสามารถทำการฉีดได้ภายหลังผ่านการฝึกฝน

การศึกษาทางคลินิกระยะที่ 3 ที่มาสนับสนุนข้อบ่งใช้มี 2 การศึกษา การศึกษาแรกเป็นแบบ multicenter randomized, open-label, active-controlled trial ในเด็กอายุ 3-12 ปีจำนวน 224 คนที่มีการหลั่ง GH ไม่เพียงพอและไม่เคยได้รับการรักษามาก่อน แบ่งผู้ป่วยแบบ 1:1 เพื่อให้ somatrogon ขนาด 0.66 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ฉีดเข้าใต้ผิวหนังสัปดาห์ละ 1 ครั้ง หรือ somatropin (Genotropin^®) ขนาด 0.034 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง วันละ 1 ครั้ง primary endpoint คือ somatrogon ไม่ด้อยกว่า somatropin เมื่อประเมินด้วยการเพิ่มอัตราความสูงที่ 12 เดือนภายหลังได้รับยา ผลพบว่าอัตราความสูงในกลุ่มที่ได้รับ somatrogon เท่ากับ 10.10 เซนติเมตร/ปี และกลุ่มที่ได้รับ somatropin เท่ากับ 9.78 เซนติเมตร/ปี กลุ่ม somatrogon ยังเพิ่มค่าเฉลี่ยของคะแนนเบี่ยงเบนมาตรฐานของ IGF-1 (IGF-1 standard deviation score) จาก -1.95 ที่ baseline เป็น 0.65 ในเดือนที่ 12 ส่วนอีกการศึกษาหนึ่งเป็นการศึกษาเพิ่มเติม (open-label extension trial) ในผู้ป่วย 91 คน ที่ได้รับ somatrogon ในขนาด 0.66 มิลลิกรัม/กิโลกรัม/สัปดาห์ เป็นเวลารวมแล้วไม่น้อยกว่า 2 ปี พบว่าเด็กมีส่วนสูงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ค่าเฉลี่ยของคะแนนเบี่ยงเบนมาตรฐานของความสูง (height standard deviation score) สะสมที่เปลี่ยนแปลงจาก baseline เท่ากับ 1.38 (SD: 0.78) โดยมีค่ากลางเท่ากับ 1.19 (range: 0.2, 4.9) ส่วนผลไม่พึงประสงค์ของ somatrogon ที่พบได้บ่อยในการศึกษาทางคลินิก ได้แก่ ปฏิกิริยาตรงตำแหน่งที่ฉีด (25.1%), ปวดศีรษะ (10.7%) และมีไข้ (10.2%)

อ้างอิงจาก:

(1) Ngenla (somatrogon) solution for injection in pre-filled pen. Summary of product characteristics. https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/ngenla-epar-product-information_en.pdf; (2) Lamb YN. Somatrogon: first approval. Drugs 2022;82:227-34.