JAK inhibitors หรือ jakinibs ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ JAKs (Janus-associated kinases หรือ Janus kinases) อาจออกฤทธิ์ยับยั้งได้ทั้ง JAK1, JAK2 และ JAK3 หรือยับยั้งเพียงบางชนิด มียาออกวางจำหน่ายมากมายในข้อบ่งใช้ต่าง ๆ กรณีที่ใช้รักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ยาที่นำมาใช้ เช่น tofacitinib, baricitinib, upadacitinib ซึ่งยาบางชนิดได้รับข้อบ่งใช้สำหรับรักษา psoriatic arthritis และ ulcerative colitis ด้วย
เมื่อไม่นานมานี้หน่วยงาน FDA ของประเทศสหรัฐอเมริกาได้สรุปผลการทบทวนข้อมูลด้านความปลอดภัยของ tofacitinib เปรียบเทียบกับ tumor necrosis factor (TNF) blockers ที่ใช้รักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ (ก่อนหน้านี้ช่วงระหว่างการศึกษาได้มีคำเตือนบางส่วนแจ้งแล้ว ดูข้อมูลในเรื่อง
Tofacitinib กับความเสี่ยงที่จะเกิดผลเสียต่อหัวใจและโรคมะเร็ง) พบว่า tofacitinib เพิ่มความเสี่ยงที่จะเกิดผลเสียร้ายแรงต่อหัวใจ เช่น heart attack หรือ stroke, โรคมะเร็ง (พบ lymphomas ได้สูงกว่ากลุ่ม TNF blockers และผู้ที่สูบบุหรี่หรือเคยสูบบุหรี่พบโรคมะเร็งปอดและโรคมะเร็งโดยรวมได้สูงกว่ากลุ่ม TNF blockers), การเกิดลิ่มเลือด (blood clots) และการเสียชีวิต ขณะนี้หน่วยงาน FDA ของประเทศสหรัฐอเมริกาได้ดำเนินการให้มีการปรับปรุงคำเตือนสำหรับ tofacitinib และรวมไปถึงยาอื่นในกลุ่ม JAK inhibitors ที่ใช้รักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์เช่นเดียวกับ tofacitinib ได้แก่ baricitinib และ upadacitinib แม้ว่ายังไม่มีการศึกษาเปรียบเทียบการใช้ยาสองชนิดหลังกับ TNF blockers อย่างไรก็ตามเนื่องจากยาทั้งสามชนิดมีกลไกการออกฤทธิ์เช่นเดียวกันหน่วยงานดังกล่าวจึงมีความเห็นว่าอาจมีความเสี่ยงเช่นเดียวกัน แต่ทั้งนี้ไม่ครอบคลุม JAK inhibitors ชนิดอื่นที่ไม่ได้ใช้รักษาโรคข้ออักเสบหรือโรคที่มีการอักเสบเรื้อรัง เช่น ruxolitinib และ fedratinib (ซึ่ง JAK inhibitors ทั้ง 5 ชนิดที่ระบุข้างต้นเป็นยาที่มีใช้ในประเทศสหรัฐอเมริกา) พร้อมกันนี้หน่วยงานดังกล่าวได้ให้ข้อมูลและคำแนะนำไปยังบุคลากรทางการแพทย์โดยมีสาระสำคัญดังนี้
ได้มีคำเตือนใหม่เพิ่มเติมถึงความเสี่ยงของการใช้ JAK inhibitors ได้แก่ tofacitinib, baricitinib และ upadacitinib ต่อการเกิดผลเสียร้ายแรงต่อหัวใจ โรคมะเร็ง ภาวะลิ่มเลือดในหลอดเลือด (thrombosis) และการเสียชีวิต
tofacitinib, baricitinib และ upadacitinib ควรเก็บไว้ใช้กับผู้ป่วยรายที่ตอบสนองไม่เพียงพอเมื่อใช้ TNF blockers หรือทนต่อการใช้ TNF blockers ไม่ได้
ก่อนเริ่มใช้ยาหรือก่อนให้การรักษาต่อเนื่องด้วยยาที่กล่าวข้างต้น ควรพิจารณาผู้ป่วยแต่ละรายถึงประโยชน์เทียบกับความเสี่ยงของยา โดยเฉพาะผู้ที่สูบบุหรี่หรือมีประวัติว่าเคยสูบบุหรี่, ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงอื่นต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด, ผู้ที่เป็นโรคมะเร็ง ยกเว้นโรคมะเร็งผิวหนังชนิดไม่ใช่เมลาโนมา (non-melanoma skin cancer) ที่ได้รับการรักษาแล้ว พร้อมทั้งให้คำปรึกษาแก่ผู้ป่วยถึงประโยชน์และความเสี่ยงจากการใช้ยาเหล่านั้น
แจ้งผู้ป่วยให้ทราบถึงอาการที่แสดงว่าเกิดผลเสียร้ายแรงต่อหัวใจ (heart attack, stroke หรือการเกิดลิ่มเลือด) และเข้ารับการวินิจฉัยทันทีหากเกิดอาการขึ้น
มีเอกสารข้อมูลที่เป็นคำแนะนำต่าง ๆ เพื่อความปลอดภัยในการใช้ยาให้กับผู้ป่วยเมื่อต้องใช้ยาที่กล่าวถึง พร้อมทั้งเน้นย้ำให้ผู้ป่วยหมั่นศึกษาข้อมูลในเอกสารนั้น
อ้างอิงจาก:
(1) USFDA. FDA requires warnings about increased risk of serious heart-related events, cancer, blood clots, and death for JAK inhibitors that treat certain chronic inflammatory conditions. 09-01-2021 FDA Drug Safety Communication. https://www.fda.gov/media/151936/download; (2) Pfizer shares co-primary endpoint results from post-marketing required safety study of Xeljanz® (tofacitinib) in subjects with rheumatoid arthritis (RA), January 27, 2021. https://www.pfizer.com/news/press-release/press-release-detail/pfizer-shares-co-primary-endpoint-results-post-marketing.
