ยารักษาโรคมะเร็งเต้านมกลุ่ม CDK4/6 inhibitors (abemaciclib, palbociclib และ ribociclib)...มีรายงานถึงการเกิดปอดอักเสบรุนแรง

Cyclin-dependent kinase (CDK) เป็น protein kinase ที่มีบทบาทหลายอย่างรวมถึงการควบคุมการเจริญของเซลล์ แบ่งเป็นชนิดต่าง ๆมากมาย (CDK1, CDK2, CDK3, CDK4,...) CDK โดยลำพัง (monomeric form) ไม่มีฤทธิ์ จะมีฤทธิ์เมื่อจับกับ cyclin (regulatory subunit) เกิดเป็น heterodimeric complex ซึ่ง cyclin มีหลายชนิดเช่นเดียวกัน (cyclin A, cyclin B, cyclin C, cyclin D, …) ในบรรดา CDK ทั้งหลายพบว่า CDK4 และ CDK6 (ทั้งสองชนิดจับกับ cyclin D) เป็นเป้าหมายที่ได้รับความสนใจในการพัฒนายารักษาโรคมะเร็ง ยา CDK4/6 inhibitor ชนิดแรกที่วางจำหน่ายคือ palbociclib ในปี ค.ศ. 2015 ต่อมามียาอื่นที่วางจำหน่าย ได้แก่ ribociclib และ abemaciclib ยาเหล่านี้ใช้รักษาโรคมะเร็งเต้านมที่มี hormone receptor-positive และมี human epidermal growth factor receptor 2 (HER2)-negative ซึ่งโรคอยู่ในระยะลุกลามเฉพาะที่หรือระยะแพร่กระจาย ในเอกสารที่เป็นข้อมูลผลิตภัณฑ์ยาเหล่านี้ได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับผลไม่พึงประสงค์ต่อปอดโดยเกิด interstitial lung disease และ pneumonitis ในช่วงการศึกษาทางคลินิกที่พบในระดับความรุนแรงและในอัตราที่แตกต่างกันไป

เมื่อไม่นานมานี้ในยุโรปได้ทบทวนข้อมูลด้านความปลอดภัยของ CDK4/6 inhibitors ทั้งสามชนิด โดยข้อมูลมาจากการศึกษาทางคลินิกและจากแหล่งอื่น ๆ สำหรับในสหราชอาณาจักรนับตั้งแต่ยาเหล่านี้เริ่มวางจำหน่าย (palbociclib ปี ค.ศ. 2016, ribociclib ปี ค.ศ. 2017 และ abemaciclib ปี ค.ศ. 2018) จนถึงวันที่ 21 มกราคม ค.ศ. 2021 มีรายงานที่สงสัยว่าเกิด interstitial lung disease, pneumonitis และความผิดปกติอื่นที่ใกล้เคียง จากการใช้ยา palbociclib 18 ราย (เสียชีวิต 7 ราย), ยา abemaciclib 8 ราย (เสียชีวิต 4 ราย) และ ribociclib 1 ราย จากการประมาณถึงการใช้ยาเหล่านี้คิดเป็น 7,850 patient-years สำหรับ palbociclib, 940 patient-years สำหรับ abemaciclib และ 780 patient-years สำหรับ ribociclib ผลจากการทบทวนข้อมูลด้านความปลอดภัยของ CDK4/6 inhibitors ตามที่กล่าวข้างต้น ทำให้เมื่อเร็ว ๆนี้ในสหราชอาณาจักรได้มีการให้ข้อมูลและข้อแนะนำเกี่ยวกับการใช้ยากลุ่มดังกล่าวไปยังบุคลากรทางการแพทย์โดยมีสาระสำคัญดังนี้

 มีรายงานถึงการเกิด interstitial lung disease และ pneumonitis จากการใช้ CDK4/6 inhibitors บางรายเกิดแบบรุนแรงหรือเสียชีวิต

 ช่วงที่ผู้ป่วยได้รับการรักษาด้วย CDK4/6 inhibitors ให้ติดตามสอบถามผู้ป่วยถึงอาการทางปอดที่บ่งบอกถึง interstitial lung disease และ pneumonitis เช่น อาการไอ อาการหายใจลำบาก

 ประเมินผู้ป่วยหากมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบหายใจที่เป็นอาการใหม่หรืออาการที่เป็นอยู่เดิมเกิดแย่ลง หรือสงสัยว่าจะเกิด interstitial lung disease และ pneumonitis (ตามข้อแนะนำในเอกสารที่เป็นข้อมูลผลิตภัณฑ์ยา)

 แจ้งผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วย CDK4/6 inhibitors ว่าหากมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบหายใจที่เป็นอาการเกิดใหม่หรืออาการที่เป็นอยู่เดิมเกิดแย่ลง เช่น อาการไอ อาการหายใจลำบาก ให้รีบปรึกษาบุคลากรทางการแพทย์ที่เกี่ยวข้องกับการรักษาโดยทันที

 จัดให้มีเอกสารสำหรับผู้ป่วยซึ่งมีข้อมูลอธิบายเกี่ยวกับยาและอาการที่ผู้ป่วยต้องระวัง และแจ้งผู้ป่วยให้ศึกษาข้อมูลเป็นระยะ ๆ

อ้างอิงจาก:

(1) CDK4/6 inhibitors (abemaciclib, palbociclib, ribociclib): reports of interstitial lung disease and pneumonitis, including severe cases. Drug Safety Update volume 14, issue 11: June 2021: 1; (2) Jazieh KA, Budd GT, Dalpiaz N, Abraham J. Can CDK4/6 inhibitors cause fatal lung injury? Expert Rev Anticancer Ther 2019;19:917-9.