Benzocaine ชนิดที่ใช้ภายในปาก...กับมาตรการที่เข้มงวดขึ้นอันเนื่องจาก methemoglobinemia

เป็นที่ทราบกันแล้วว่ายาชาเฉพาะที่ (local anesthetics/topical anesthetics) เช่น benzocaine, lidocaine, prilocaine ซึ่งเป็น oxidizing agents ทำให้เกิดภาวะ methemoglobinemia และอาการเขียวคล้ำ (cyanosis) ได้ (ดูข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่อง “Local anesthetics (benzocaine, lidocaine, prilocaine)…เตือนอีกครั้งถึงความเสี่ยงต่อภาวะ methemoglobinemia” ใน “ข่าวยา” ประจำสัปดาห์ที่ 3 เดือน พฤษภาคม ปี 2561 ได้ที่ https://pharmacy.mahidol.ac.th/dic/news_week_full.php?id=1460) ผลิตภัณฑ์ benzocaine ชนิดที่ใช้ภายในปากทำขึ้นหลายรูปแบบ เช่น เจล สเปรย์ ยาน้ำใส ใช้กันอย่างแพร่หลายเพื่อลดอาการเจ็บปวดจากการระคายเคืองหรือการบาดเจ็บเล็กน้อยภายในปากและคอ ก่อนหน้านี้ได้มีคำเตือนถึงการเกิดภาวะ methemoglobinemia จาก benzocaine ชนิดที่ใช้ภายในปาก โดยพบผิวเขียวคล้ำ ปากคล้ำ เล็บคล้ำ อาจเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วภายในไม่กี่นาทีหลังใช้ยา แม้ว่าภาวะ methemoglobinemia จากยาชาเฉพาะที่จะพบได้ยาก หากเกิดขึ้นอาจเป็นอันตรายร้ายแรงจนเสี่ยงต่อการเสียชีวิต โดยเฉพาะเมื่อเกิดกับทารกหรือเด็กเล็ก ทำให้เมื่อเร็วๆ นี้ หน่วยงาน FDA ในบางประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา ได้ลงความเห็นว่าการใช้ผลิตภัณฑ์ benzocaine ชนิดที่ใช้ภายในปากเพื่อรักษาอาการเจ็บปวดในปาก รวมถึงอาการเจ็บเหงือกในทารกที่ฟันเริ่มงอกนั้น ให้ประโยชน์น้อยหรืออาจไม่ให้ประโยชน์เลย อีกทั้งยังเสี่ยงต่อการเกิดอันตรายร้ายแรงจากภาวะ methemoglobinemia ดังกล่าวข้างต้น จึงมีมาตรการที่เข้มงวดขึ้นเพื่อควบคุมการใช้ผลิตภัณฑ์ benzocaine ชนิดที่ใช้ภายในปาก ในเบื้องต้นนำมาใช้กับผลิตภัณฑ์ชนิดที่ซื้อมาใช้เองได้ (OTC drugs) โดยห้ามใช้กับทารกและเด็กอายุต่ำกว่า 2 ขวบ ทั้งนี้ขอให้ผู้ผลิตหยุดจำหน่ายผลิตภัณฑ์ชนิดนี้ สำหรับผลิตภัณฑ์ชนิดดังกล่าวที่อนุญาตให้ใช้ได้กับผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไปนั้น จะต้องระบุคำเตือนถึงความเสี่ยงต่อการเกิด methemoglobinemia ไว้ด้วย อีกทั้งให้มีข้อความที่ระบุถึงข้อห้ามใช้และมีคำเตือนไปยังผู้ดูแลเด็ก ทั้งพ่อแม่และพี่เลี้ยงเด็ก ว่าไม่ให้ใช้ผลิตภัณฑ์ benzocaine ชนิดที่ใช้ภายในปากเพื่อรักษาอาการที่เกี่ยวกับการงอกของฟัน ตลอดจนไม่ให้ใช้กับทารกและเด็กอายุต่ำกว่า 2 ขวบ ขณะนี้หน่วยงาน FDA ที่กล่าวถึงข้างต้นอยู่ระหว่างเฝ้าติดตามข้อมูลด้านประสิทธิภาพและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ benzocaine ชนิดที่ใช้ภายในปาก เพื่อการปรับมาตรการเพิ่มเติมในอนาคต รวมถึงการนำมาตรการไปใช้กับยาชาเฉพาะที่ตัวอื่นๆ ด้วย

อ้างอิงจาก

(1) Kaufman MR, Aouad RK. Benzocaine-induced methemoglobinemia. J Emerg Med 2017;53:912-3; (2) Sewell CR, Rivey MP. A case report of benzocaine-induced methemoglobinemia. J Pharm Pract 2017. doi: 10.1177/0897190017723211; (3) U.S. Food and Drug Administration. Risk of serious and potentially fatal blood disorder prompts FDA action on oral overthe-counter benzocaine products used for teething and mouth pain and prescription local anesthetics [23 May 2018]. https://www.fda.gov/Drugs/DrugSafety/ucm608265.htm