เชื้อราแมว...ไม่อันตรายแต่ติดง่ายจากสัตว์สู่คน

ปัจจุบันคนนิยมเลี้ยงสัตว์กันมากขึ้น โดยเฉพาะสุนัขและแมว รวมถึงมีการเปิดคาเฟ่สุนัขและแมวกันอย่างแพร่หลาย ซึ่งการใกล้ชิดกับสัตว์เหล่านี้อาจทำให้โรคบางโรคติดต่อมาสู่คนได้ โรคหนึ่งที่สามารถพบได้บ่อย คือ “โรคผิวหนังจากเชื้อรา” หรือที่คนนิยมเรียกกันว่า “เชื้อราแมว” ซึ่งแท้จริงแล้วไม่เพียงแต่เกิดขึ้นกับแมวเท่านั้น แต่ยังสามารถเกิดขึ้นกับสัตว์ชนิดอื่น ๆ และยังสามารถติดต่อสู่คนได้ โดยเชื้อราที่สามารถก่อโรคมีหลายชนิด แต่ที่พบบ่อยในสุนัขและแมว ได้แก่ Microsporum canis (เรียกสั้น ๆ ว่า M. canis ซึ่งเป็นเชื้อที่พบบ่อยที่สุด), Nannizzia gypsea และ Trichophyton ^[1]

ข้อมูลในปี 2005-2010 พบว่ามีประชากรโลกติดเชื้อราที่ผิวหนัง 20-25% โดยเฉพาะผู้ที่อาศัยอยู่ในภูมิภาคเขตร้อนและร้อนชื้น^[2] สำหรับในประเทศไทย คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ทำการศึกษาอุบัติการณ์การติดเชื้อ M. canis ในแมว พบว่ามีอุบัติการณ์การติดเชื้อ 20.29% แบ่งเป็นกลุ่มที่พบอาการทางผิวหนังร่วมด้วย 13.04% และกลุ่มที่ไม่พบอาการทางผิวหนัง 7.25%^[1] เชื้อ M. canis สามารถติดต่อจากสัตว์สู่คนได้ทั้งจากการสัมผัสสัตว์ที่ติดเชื้อโดยตรงหรือสัมผัสสิ่งของที่มีเชื้ออยู่ เช่น เฟอร์นิเจอร์ ผ้าปูที่นอนหรือของใช้ต่าง ๆ ดังนั้นเพื่อป้องกันการติดเชื้อควรทำความสะอาดสัตว์เลี้ยงและสิ่งของอย่างน้อยสัปดาห์ละ 2 ครั้ง เล็มขนสัตว์เลี้ยงไม่ให้ยาวเกินไป^[3] หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์ที่ติดเชื้อและล้างมือหลังจากสัมผัสสัตว์เลี้ยงทุกครั้ง

ในคนที่ติดเชื้อจะพบอาการทางผิวหนัง ได้แก่ คัน มีผื่นลักษณะขอบแดง ซึ่งเกิดขึ้นได้ทั้งบริเวณศีรษะ ลำตัวหรือเท้า ผมร่วง รวมถึงอาจมีการติดเชื้อราที่เล็บ โดยทั่วไปมักมีอาการไม่รุนแรง แต่ในผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ เช่น ผู้ที่รับประทานยากดภูมิ ผู้ป่วยเอชไอวี (HIV) อาจมีอาการที่รุนแรงกว่า เช่น ผมร่วงถาวร เป็นแผลเป็น^[4,5] ดังนั้นผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันต่ำจึงควรหลีกเลี่ยงการใกล้ชิดสัตว์ที่ติดเชื้อ ซึ่งผู้เลี้ยงสามารถสังเกตอาการที่พบได้ในสัตว์ เช่น ขนร่วง มีผื่นขอบแดง ซึ่งอาจจะพบได้มากกว่าหนึ่งตำแหน่ง^[6]

โรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อราสามารถรักษาได้ด้วยการใช้ยาฆ่าเชื้อรา หากมีผื่นแค่ 1-2 ตำแหน่งสามารถใช้ยาทาภายนอกได้ แต่ในกรณีที่มีผื่นหลายตำแหน่งหรือทั่วร่างกายอาจจำเป็นต้องใช้ทั้งยาทาภายนอกและยารับประทานร่วมกัน ซึ่งการใช้ยาในคนแสดงรายละเอียดดังตารางด้านล่าง

การรักษาในคน^[7,8]

ทั้งนี้นอกจากจะต้องรักษาในคนแล้ว การรักษาสัตว์เลี้ยงก็มีความจำเป็นด้วยเช่นกัน โดยยาที่ใช้รักษาสัตว์เลี้ยง มีดังนี้

การรักษาในสัตว์^[3,6,9,10]

โรคผิวหนังจากเชื้อราเมื่อรักษาหายแล้ว สามารถกลับมาเป็นซ้ำได้ ดังนั้นการแก้ไขที่สาเหตุจึงมีความสำคัญ ผู้ที่เลี้ยงสัตว์จึงควรรักษาความสะอาดสัตว์เลี้ยงเป็นประจำ เพื่อป้องกันการเกิดเชื้อราที่จะติดต่อมาสู่คนได้ ทั้งนี้เพื่อให้การรักษาด้วยยาเป็นไปอย่างเหมาะสมควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา

เอกสารอ้างอิง

1. Chupia V, Ninsuwon J, Piyarungsri K, Sodarat C, Prachasilchai W, Suriyasathaporn W, et al. Prevalence of Microsporum canis from Pet Cats in Small Animal Hospitals, Chiang Mai, Thailand. Vet Sci. 2022; 9(1):21.
2. Vena GA, Chieco P, Posa F, Garofalo A, Bosco A, Cassano N. Epidemiology of dermatophytoses: retrospective analysis from 2005 to 2010 and comparison with previous data from 1975. New Microbiol. 2012; 35(2):207-13.
3. Moriello KA, Coyner K, Paterson S, Mignon B. Diagnosis and treatment of dermatophytosis in dogs and cats.: Clinical Consensus Guidelines of the World Association for Veterinary Dermatology. Vet Dermatol. 2017; 28(3):266-e68.
4. Hariu M, Watanabe Y, Shimada D, Imai H, Takano K, Kamioka Y, Seki M. A Household Microsporum canis Dermatophytosis Suggested by Matrix-Assisted Laser Desorption/Ionization Time-Of-Flight Mass Spectrometry Analysis. Am J Case Rep. 2021; 22:e930713.
5. Zhang, F., Tan, C., Xu, Y., Yang, G. FSH1 regulates the phenotype and pathogenicity of the pathogenic dermatophyte Microsporum canis. International Journal of Molecular Medicine. 2019; 44(6):2047-56.
6. Frymus T, Gruffydd-Jones T, Pennisi MG, Addie D, Belák S, Boucraut-Baralon C, et al. Dermatophytosis in cats: ABCD guidelines on prevention and management. J Feline Med Surg. 2013; 15(7):598-604.
7. Aneke CI, Otranto D, Cafarchia C. Therapy and Antifungal Susceptibility Profile of Microsporum canis. J Fungi (Basel). 2018; 4(3):107.
8. Sahoo AK, Mahajan R. Management of tinea corporis, tinea cruris, and tinea pedis: A comprehensive review. Indian Dermatol Online J. 2016; 7(2):77-86.
9. Moriello K, Coyner K, Trimmer A, Newbury S, Kunder D. Treatment of shelter cats with oral terbinafine and concurrent lime sulphur rinses. Vet Dermatol. 2013; 24(6):618-20, e149-50.
10. Michael Shipstone. Antifungals for Integumentary Disease in Animals. [Internet]. 2022. [cited 3 December 2022]. Available from: https://www.msdvetmanual.com/pharmacology/systemic-pharmacotherapeutics-of-the-integumentary-system/antifungals-for-integumentary-disease-in-animals.