Apremilast...PDE-4 inhibitor กับข้อบ่งใช้ใหม่สำหรับรักษาแผลในปากในผู้ป่วย Behçet's disease

เอนไซม์ phosphodiesterase (PDE) ทำหน้าที่ย่อย phosphodiester bond ของ cyclic nucleotides ทั้ง cyclic adenosine monophosphate (cAMP) และ cyclic guanosine monophosphate (cGMP) พบ PDE กระจายในเนื้อเยื่อทั่วไป ได้มีการศึกษาถึงบทบาทของ PDE ในการเกิดโรคหรือความผิดปกติหลายอย่าง ปัจจุบันมีการคิดค้นยามากมายที่ออกฤทธิ์ยับยั้ง PDE (PDE inhibitors) เพื่อใช้ประโยชน์ทางการแพทย์ในข้อบ่งใช้ต่างๆ (ดูข้อมูลเพิ่มเติมในข่าวยาเรื่อง “Phosphodiesterase (PDE) inhibitors กับข้อบ่งใช้ที่หลากหลาย: update” ได้ที่ pharmacy.mahidol.ac.th/dic/news_week_full.php?id=1524) PDE มีหลายชนิด ซึ่ง PDE4 เป็นชนิดที่มีความเจาะจงต่อ cAMP (cAMP-specific PDE4) เอนไซม์นี้เกี่ยวข้องกับการเกิดโรคหลายอย่างที่มีเหตุจากการอักเสบ (inflammatory diseases) รวมถึงโรคเบเช็ท (Behçet's disease) ด้วย เมื่อเร็วๆ นี้ apremilast ซึ่งเป็น PDE4 inhibitor ที่ใช้รักษาโรค psoriasis และ psoriatic arthritis ได้รับอนุมัติในบางประเทศเพื่อใช้รักษาแผลในปากในผู้ป่วยผู้ใหญ่ที่เป็นโรคเบเช็ท ยานี้ทำเป็นยาเม็ด ความแรง 10, 20 และ 30 มิลลิกรัม ขนาดที่แนะนำ คือในช่วง 5 วันแรกให้ค่อยๆ เพิ่มขนาดยา โดยวันแรกรับประทาน 10 มิลลิกรัมในตอนเช้าครั้งเดียว จากนั้นวันที่ 2 รับประทานครั้งละ 10 มิลลิกรัมในตอนเช้าและตอนเย็น วันที่ 3 รับประทาน 10 มิลลิกรัมในตอนเช้าและ 20 มิลลิกรัมในเย็น วันที่ 4 รับประทานครั้งละ 20 มิลลิกรัมในตอนเช้าและตอนเย็น วันที่ 5 รับประทาน 20 มิลลิกรัมในตอนเช้าและ 30 มิลลิกรัมในเย็น จากนั้นตั้งแต่วันที่ 6 เป็นต้นไปรับประทานครั้งละ 30 มิลลิกรัมในตอนเช้าและตอนเย็น

โรคเบเช็ทเกี่ยวข้องกับความผิดปกติทางระบบภูมิคุ้มกันและมีการอักเสบของเนื้อเยื่อเกิดขึ้นหลายแห่ง เช่น เยื่อเมือกในปาก อวัยวะเพศ ผิวหนัง ตา หลอดเลือด เป็นต้น การยับยั้ง PDE4 ทำให้มี cAMP เพิ่มขึ้น จะลดการสร้าง proinflammatory mediators ชนิดต่างๆ และเพิ่มการสร้าง anti-inflammatory cytokines การที่ apremilast ได้รับอนุมัติในข้อบ่งใช้สำหรับรักษาแผลในปากในผู้ป่วยผู้ใหญ่ที่เป็นโรคเบเช็ท เนื่องจากมีการศึกษาทางคลินิกระยะที่ 3 มาสนับสนุน เป็นการศึกษาแบบ randomized, placebo-controlled, double-blind trial ในผู้ใหญ่ที่เป็นโรคเบเช็ทจำนวน 207 คน ที่เคยใช้ nonbiologic medication มาแล้ว และเข้าข่ายที่จะได้รับการรักษาด้วยยาที่ออกฤทธิ์ทั่วร่างกาย (systemic therapy) ผลการศึกษาเมื่อประเมินความเจ็บปวดของแผลในปากด้วย visual analog scale (0 = ไม่ปวด และ 100 = ปวดมากที่สุด) ในสัปดาห์ที่ 12 พบว่ายาในขนาด 30 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้ง ช่วยลดความเจ็บปวดของแผลลงได้ 42.7 คะแนนจากค่าก่อนเริ่มการรักษา เทียบกับการลดลง 18.7 คะแนนในกลุ่มยาหลอก ผู้ป่วยที่ให้การตอบสนองอย่างสมบูรณ์ (ไม่มีแผลในปาก) ในสัปดาห์ที่ 12 พบในกลุ่มที่ได้รับยา 52.9% เทียบกับ 22.3% ในกลุ่มยาหลอก หากคิดจำนวนผู้ป่วยที่ไม่มีแผลในปากนับตั้งแต่สัปดาห์ที่ 6 จนถึงสัปดาห์ที่ 12 พบในกลุ่มที่ได้รับยา 29.8% เทียบกับ 4.9% ในกลุ่มยาหลอก เมื่อนับจำนวนแผลในปากที่เวลาต่างๆ ตั้งแต่เริ่มต้นและสัปดาห์ที่ 1, 2, 4, 6, 8, 10 และ 12 ในกลุ่มที่ได้รับยามีจำนวนเฉลี่ยเท่ากับ 1.5 เทียบกับ 2.6 ในกลุ่มยาหลอก ส่วนอาการไม่พึงประสงค์ที่อาจพบ เช่น ท้องเดิน คลื่นไส้ ปวดศีรษะ ติดเชื้อในทางเดินหายใจส่วนบน

อ้างอิงจาก:

(1) Li H, Zuo J, Tang W. Phosphodiesterase-4 inhibitors for the treatment of inflammatory diseases. Front Pharmacol 2018. doi: 10.3389/fphar.2018.01048; (2) Otezla (apremilast). Highlights of prescribing information. https://media.celgene.com/content/uploads/otezla-pi.pdf; (3) Otezla (apremilast). https://www.centerwatch.com/drug-information/fda-approved-drugs/drug/100399/otezla-apremilast