Pembrolizumab…PD-1 monoclonal antibody ที่ใช้รักษามะเร็งผิวหนังและมะเร็งปอด

Programmed cell death protein 1 (PD-1) เป็นโปรตีนอยู่ที่เซลล์เมมเบรนทำหน้าที่เป็น cell surface receptor จับได้กับลิแกนด์ (ligand) 2 ชนิด คือ programmed cell death ligand 1 (PD-L1) และ programmed cell death ligand 2 (PD-L2) มีบทบาทสำคัญในการลดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน การที่เซลล์เนื้องอกมีการปรากฏของ PD-L1 อย่างมากมายทำให้จับกับ PD-1 บน T cells ได้มากเป็นเหตุให้การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อเนื้องอกลดลง เป็นการยับยั้ง antitumor activity ของร่างกาย (ดูเรื่อง “PD-1 และ PD-L1…เป้าหมายในการออกฤทธิ์ของยาต้านมะเร็ง” ใน “ข่าวยา” ประจำสัปดาห์ที่ 2 เดือน พฤษภาคม ปี 2559)

Pembrolizumab (เดิมเรียกว่า lambrolizumab) เป็น humanized monoclonal IgG4 kappa antibody ออกฤทธิ์ต่อ PD-1 ทำให้ขัดขวางการจับของ PD-1 กับ PD-L1 และ PD-L2 ใช้รักษาโรคมะเร็งผิวหนังชนิดเมลาโนมาระยะแพร่กระจาย (metastatic melanoma) หรือที่ไม่อาจผ่าตัดออกได้ และโรคมะเร็งปอดชนิดไม่ใช่เซลล์ขนาดเล็ก (non-small cell lung cancer; NSCLC) ระยะแพร่กระจาย (metastatic NSCLC) ที่ไม่อาจควบคุมด้วยยาอื่นและมี PD-L1 expression นอกจากนี้ยานี้อยู่ระหว่างการศึกษาเพื่อใช้กับโรคมะเร็งชนิดอื่นอีก เช่น มะเร็งหลอดอาหาร มะเร็งกระเพาะอาหาร ขณะนี้ทำเป็นยาออกจำหน่ายใน 2 รูปแบบ คือ “powder for solution for infusion” โดยตัวยาทำเป็น lyophilized powder ปริมาณ 50 มิลลิกรัม บรรจุขวดยาสำหรับการใช้ครั้งเดียว ก่อนใช้ละลายให้ได้ปริมาตร 2 มิลลิลิตร แล้วทำให้เจือจางก่อนหยดเข้าหลอดเลือดดำ และรูปแบบ “solution for infusion” เป็นน้ำยาใสปริมาตร 4 มิลลิลิตร มีตัวยา 100 มิลลิกรัม ทำให้เจือจางก่อนหยดเข้าหลอดเลือดดำ ขนาดยาสำหรับรักษาเมลาโนมาและมะเร็งปอด คือ 2 มิลลิกรัม/กิโลกรัม หยดเข้าหลอดเลือดดำนาน 30 นาที ให้ยาทุก 3 สัปดาห์ ให้ยาไปจนกว่าจะใช้ไม้ผล (ควบคุมโรคไม่ได้) หรือจนกว่าเกิดอาการพิษที่ยอมรับไม่ได้ ในการรักษาเมลาโนมามีการศึกษาที่ใช้ยาขนาด 10 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ให้ยาทุก 2 หรือ 3 สัปดาห์ ต่อมามีการลดขนาดยาลงเหลือ 2 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ให้ยาทุก 3 สัปดาห์ พบว่าให้ผลการรักษาพอๆ กับขนาด 10 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ไม่ว่าจะให้กับผู้ป่วยที่ได้ใช้หรือไม่เคยใช้ ipilimumab สำหรับอาการไม่พึงประสงค์ของ pembrolizumab ส่วนใหญ่เกี่ยวกับ immune-mediated adverse reactions เช่น ปอดอักเสบ ลำไส้ใหญ่อักเสบ ตับอักเสบ ไตอักเสบ ระบบต่อมไร้ท่อผิดปกติ (เช่น hypophysitis, โรคเบาหวาน, hyperthyroidism, hypothyroidism) และ infusion-related reactions

อ้างอิงจาก:

(1) Pembrolizumab. http://www.rxlist.com/keytruda-drug.htm; (2) Keytruda® (pembrolizumab) product information: powder for solution for infusion and solution for infusion (CCDS-MK3475-IV-082015). Date of most recent amendment: 17 June 2016; (3) Chatterjee M, Turner DC, Felip E, Lena H, Cappuzzo F, Horn L, et al. Systematic evaluation of pembrolizumab dosing in patients with advanced non-small-cell lung cancer. Ann Oncol 2016 Apr 26. doi:10.1093/annonc/mdw174