Strontium กับ cardiovascular risks...ไม่เพียงแค่ strontium ranelate

จากการที่ European Medicines Agency (EMA) ได้เคยทบทวนข้อมูลและได้มีคำเตือนออกมาระยะหนึ่งแล้วถึงการใช้ strontium ranelate กับการเพิ่มความเสี่ยงต่อหัวใจ เช่น myocardial infarction, heart attacks และการเกิดลิ่มเลือด (blood clots) พร้อมทั้งมีมาตรการจำกัดการใช้ที่เข้มงวด อย่างไรก็ตาม ผลิตภํณฑ์สตรอนเชียม (strontium) ยังมีใช้ในรูปอื่น เช่น strontium citrate, strontium carbonate, strontium lactate, strontium gluconate ซึ่งพบในผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหรือผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพประเภทอื่น การใช้ผลิตภํณฑ์เหล่านี้จะเพิ่มความเสี่ยงต่อหัวใจด้วยหรือไม่?

สตรอนเชียมเป็นธาตุจำเป็นต่อร่างกายในปริมาณน้อย (trace element) ซึ่งในอาหารได้จาก อาหารทะเล น้ำนม รำข้าวสาลี (wheat bran) เนื้อสัตว์ พืชกินหัวที่เป็นราก (root vegetables) เป็นต้น สตรอนเชียมมีสมบัติทางกายภาพและทางเคมีคล้ายแคลเซียมและแบเรียม ในทางยาใช้ strontium ranelate รักษาโรคกระดูกพรุน (osteoporosis) ซึ่งภายหลังจากที่ EMA พบว่ายาเพิ่มความเสี่ยงต่อหัวใจดังกล่าวข้างต้น จึงจำกัดให้ใช้เฉพาะสตรีวัยหมดระดูที่มีภาวะกระดูกพรุนรุนแรงจนเสี่ยงต่อการเกิดกระดูกหัก พร้อมทั้งแนะนำให้รับประทานในขนาดวันละ 680 มิลลิกรัม (ของสตรอนเชียม) ซึ่งมีประสิทธิภาพเพียงพอสำหรับรักษาโรคกระดูกพรุน โดยไม่ให้ใช้กับผู้ที่มีประวัติเป็นโรคหัวใจ โรคหลอดเลือด ผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับการเกิดลิ่มเลือด ตลอดจนผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงที่จะเกิดโรคหรือความผิดปกติเหล่านี้ อย่างไรก็ตาม หากไม่ได้เป็นผู้ที่มีประวัติของโรคหัวใจและหลอดเลือดหรือการเกิดลิ่มเลือด strontium ranelate เป็นยาที่มีประโยชน์และเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการรักษาโรคกระดูกพรุน

ส่วนสตรอนเชียมในผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหรือผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพประเภทอื่นรวมถึงยาสีฟันนั้น ในบางประเทศ เช่น แคนาดา โดยองค์กร Health Canada ได้ให้ความสนใจในเรื่องนี้ ถึงแม้ว่าผลจากการทบทวนข้อมูลทางวิชาการจะยังไม่พบความสัมพันธ์ของการใช้ strontium ranelate ในขนาดที่ต่ำกว่า 680 มิลลิกรัมกับการเพิ่มความเสี่ยงต่อหัวใจ อีกทั้งไม่พบข้อมูลเกี่ยวกับการเพิ่มความเสี่ยงต่อหัวใจจากการได้รับสตรอนเชียมจากผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหรือผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพประเภทอื่น อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาข้อมูลจาก EMA ซึ่งสารสำคัญที่ทำให้เกิดความเสี่ยงต่อหัวใจคือสตรอนเชียมโดยไม่เกี่ยวกับชนิดเกลือ ประกอบกับมาตรฐานในการควบคุมปริมาณสตรอนเชียมในผลิตภัณฑ์เหล่านี้ไม่เท่าเทียมกับการผลิตยา อีกทั้งยังไม่มีการศึกษาถึงปริมาณที่เหมาะสมในการใช้และอาจมีการใช้เกินขนาดที่แนะนำได้ง่าย ทำให้องค์กร Health Canada แนะนำให้มีคำเตือนถึงการเพิ่มความเสี่ยงต่อหัวใจให้ครอบคลุมถึงสตรอนเชียมในรูป strontium citrate, strontium lactate, strontium gluconate ซึ่งมีปริมาณสตรอนเชียมในช่วง 4-682 มิลลิกรัมในผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหรือผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพประเภทอื่นด้วย โดยให้ผู้ผลิตเพิ่มข้อมูลเกี่ยวกับการเพิ่มความเสี่ยงต่อหัวใจและไม่ให้ใช้หากผู้บริโภคมีประวัติหรือมีความเสี่ยงสูงที่เกี่ยวกับโรคหัวใจ การไหลเวียนเลือด หรือการเกิดลิ่มเลือด (blood clots)

อ้างอิงจาก:

(1) Summary safety review - strontium - risk of heart and circulatory side effects, October 22, 2015. http://www.hc-sc.gc.ca/dhp-mps/medeff/reviews-examens/strontium-eng.php; (2) Strontium: cardiovascular risks. WHO Drug Information 2015;29:455; (3) Reginster JY, Brandi ML, Cannata-Andía J, Cooper C, Cortet B, Feron JM, et al. The position of strontium ranelate in today’s management of osteoporosis.Osteoporos Int 2015;26:1667-71.