บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน

อาจารย์ ดร. ภก.อนันต์ชัย อัศวเมฆิน
ภาควิชาเภสัชวิทยา มหาวิทยาลัยมหิดล

โรคตาแห้ง (Dry Eye Disease: DED) เป็นหนึ่งในปัญหาทางตาที่พบบ่อยที่สุดและสามารถสร้างความทรมานให้กับผู้ป่วยได้อย่างมาก โรคนี้เกิดจากการเสียสมดุลของน้ำตาที่เคลือบอยู่บนผิวกระจกตา อันส่งผลให้เกิดอาการระคายเคือง การอักเสบ และทำให้เกิดความเสียหายต่อผิวกระจกตา ส่งผลให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยลดลง การรักษาโรคตาแห้งโดยใช้น้ำตาเทียมจึงเป็นทางเลือกที่สำคัญและได้รับการพัฒนามาอย่างต่อเนื่องเพื่อให้สามารถตอบสนองต่อความต้องการของผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพ การพัฒนาน้ำตาเทียมที่ใช้ในการรักษาโรคตาแห้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผลิตภัณฑ์ที่มีสารสำคัญเป็นกรดไฮยาลูโรนิค (Hyaluronic Acid: HA) ซึ่งเป็นสารที่ได้รับการพิสูจน์ว่ามีบทบาทสำคัญในการช่วยรักษาสมดุลและลดแรงเสียดทานบนผิวกระจกตา

พื้นฐานของการหล่อลื่นและสมดุลของผิวกระจกตา

การรักษาสมดุลของน้ำตาและการหล่อลื่นบนผิวกระจกตาเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยให้ตาสามารถทำงานได้อย่างปกติ น้ำตาประกอบด้วยชั้นต่างๆ ได้แก่ ชั้นเมือก (mucin) เป็นชั้นที่อยู่ติดกับผิวกระจกตา ชั้นน้ำ และชั้นน้ำมันอยู่นอกสุด ซึ่งมีบทบาทในการป้องกันไม่ให้น้ำตาระเหยเร็วเกินไป นอกจากนี้ สารเมือกที่ถูกผลิตจากเซลล์ Goblet บนผิวเยื่อบุตา เช่น MUC5AC ยังมีบทบาทสำคัญในการลดแรงเสียดทานระหว่างผิวกระจกตาและเปลือกตา

MUC5AC เป็นสาร Mucin ที่มีคุณสมบัติเป็นเจล ซึ่งสามารถสร้างความหนืดในน้ำตาและช่วยลดแรงเสียดทานบนผิวกระจกตา สารนี้ยังมีบทบาทในการป้องกันการบาดเจ็บและการอักเสบของผิวกระจกตา เนื่องจากสามารถสร้างชั้นป้องกันที่แข็งแรงและยืดหยุ่นได้ นอกจากนี้ คุณสมบัติทางการไหลของชั้นน้ำตาก็มีความสำคัญไม่น้อย ความสามารถในการเปลี่ยนแปลงความหนืดตามอัตราการไหลของน้ำตาจะช่วยให้สามารถปรับตัวตามการเคลื่อนไหวของเปลือกตาเมื่อกระพริบ

บทบาทของกรดไฮยาลูโรนิค (HA) ในการรักษาโรคตาแห้ง

กรดไฮยาลูโรนิค (HA) เป็นสารสำคัญที่มีคุณสมบัติพิเศษในการเกาะกับโมเลกุลของ Mucin บนพื้นผิวตา โดยสามารถแทรกซึมเข้าไปในสายโซ่ของ Mucin และสร้างพันธะไฮโดรเจนที่ช่วยให้ HA สามารถยึดติดกับผิวกระจกตาได้อย่างมั่นคง นอกจากนี้ HA ยังมีคุณสมบัติในการเพิ่มความชุ่มชื้นและยืดระยะเวลาการแตกตัวของฟิล์มน้ำตาที่เคลือบอยู่บนผิวกระจกตา ซึ่งมีความสำคัญในการรักษาสมดุลของน้ำตาและลดความรู้สึกไม่สบายที่เกิดจากโรคตาแห้ง

นอกจากนี้ การศึกษายังพบว่า HA สามารถเพิ่มจำนวนเซลล์ Goblet ที่มีบทบาทในการผลิต Mucin ซึ่งช่วยเพิ่มการหล่อลื่นและลดการระเหยของฟิล์มน้ำตาได้อย่างมีประสิทธิภาพ HA ยังช่วยสร้างเกราะป้องกันที่แข็งแรงบนผิวกระจกตา ทำให้ลดการอักเสบและป้องกันการบาดเจ็บจากปัจจัยภายนอก เช่น รังสี UVB เป็นต้น