บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน

รองศาสตราจารย์ ดร. สมบูรณ์ เจตลีลา ภาควิชาเภสัชอุตสาหกรรม คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

ซองบรรจุภัณฑ์จากการขึ้นรูป บรรจุ และปิดผนึก 
ซองบรรจุภัณฑ์มีหลักการบ่งชี้ร่องรอยการแกะที่ดีและสามารถปกป้องผลิตภัณฑ์จากสิ่งแวดล้อมได้ดี ในสายการผลิตนั้นจะใช้เครื่องขึ้นรูปซอง บรรจุผลิตภัณฑ์ และปิดผนึก (f/f/s, forming, filling and sealing equipments) ทั้งในแนวตั้งหรือแนวนอนซึ่งมีหลักการทำงานแตกต่างกัน 
สำหรับการขึ้นรูป บรรจุ และปิดผนึกในแนวตั้ง ดังแสดงในรูปที่ 1 แผ่นฟิล์มจะเข้าไปอยู่เหนือปลอกขึ้นรูปทรงกระบอก (tube forming collar) และรอบๆ กระบอกบรรจุในแนวตั้ง ซึ่งผลิตภัณฑ์จะถูกหยอดลงในซองขึ้นรูป กระบอกบรรจุทำหน้าเป็นด้ามจับที่ควบคุมการเกิดซอง และเป็นที่พักพิงขณะทำการปิดผนึกตามแนวยาว ซึ่งอาจเป็นการปิดผนึกแบบครีบหรือทับซ้อน ทำให้เกิดฟิล์มรูปทรงกระบอกอย่างต่อเนื่อง ที่ด้านล่างกระบอกบรรจุดังกล่าวมีตัวปิดผนึกเคลื่อนที่เข้าออก (reciprocating sealer) จะทำการปิดผนึกตรงก้นซองที่บรรจุผลิตภัณฑ์ และส่งไปให้ใบมีดตัดตรงก้นออก ซึ่งจะเป็นส่วนปากที่ปิดผนึกของซองก่อนหน้านี้ การบรรจุใช้แรงโน้มถ่วง จึงมีประโยชน์ในการบรรจุผงยา แกรนูล ยาเม็ด และของเหลวที่มีคุณสมบัติไหลดี1 
 
สำหรับการขึ้นรูป บรรจุ และปิดผนึกในแนวนอน ดังแสดงในรูปที่ 2 ซึ่งจะใช้บรรจุได้ในปริมาณน้อยกว่าระบบแรก เนื่องจากการขึ้นรูปเป็นซองที่ค่อนข้างแบน ในระบบนี้แผ่นฟิล์มจะถูกทบตรงกลางระหว่างตัวปิดผนึกตามแนวตั้งที่เคลื่อนที่เข้าออก 2 ตัว ให้เป็นซองที่ถูกปิดผนึกด้านข้าง ต่อมาบรรจุผลิตภัณฑ์บนปากซอง และปิดผนึกด้านบนของซองต่อไปด้วยตัวปิดผนึกตัวบน และส่งไปตัดตรงระหว่างด้านข้างของซอง1 
การจะได้ผลิตภัณฑ์มีคุณสมบัติต้านการแกะสูงขึ้น จะต้องให้มีการปิดผนึกของพื้นผิวภายในติดต่อกัน โดยใช้วัสดุที่มีขีดการปิดผนึกที่ดี ได้แก่ PE, PVA (พอลิไวนิลอะซีเตต) PVDF (พอลิไวนิลลิดีนฟลูออไรด์, Surlyn®) สามารถฉีกขาดได้เมื่อต้องการเข้าถึงผลิตภัณฑ์ ผิวของชั้นนอกจะต้องมีคุณสมบัติถูกพิมพ์ได้ดีและทนความร้อน เพราะจะต้องสัมผัสกับแท่งปิดผนึกที่ร้อน นอกจากนี้ชั้นนอกสุดจะต้องแข็งแรงเข้ากับเครื่องจักรได้ดี และขนย้ายได้ง่าย อาจใช้วัสดุอื่น ได้แก่ พอลิเอสเทอร์ และเซลโลเฟน ซึ่งมีข้อดีที่ใส ผิวมัน และต้านการเจาะ (puncture resistance)1 
 
ผลิตภัณฑ์ที่ไวต่อความชื้นและออกซิเจนควรใช้ฟอยล์อะลูมิเนียมซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของลามิเนต ได้แก่ PE/ฟอยล์/PE หรือ พอลิเอสเทอร์/PE/ฟอยล์/PE เป็นต้น1

แหล่งอ้างอิง/ที่มา

1. Croce CP, Fischer A, Thomas RH. Packaging materials science. In: Lachman L, Lieberman HA, Kanig JL. The theory and practice of industrial pharmacy. 3rd ed. Philadelphia: Lea & Febiger, 1986: 711-732.