Share this page

คุณสังเกตหรือไม่ว่าแนวผมของคุณเริ่มร่น ผมบาง หรือเห็นหนังศีรษะชัดเจนขึ้น? ลองส่องกระจกแล้วดูว่าแนวไรผมตรงหน้าผากเริ่มถอยร่นคล้ายตัว M หรือมีบริเวณกลางศีรษะบางลงกว่าเดิมหรือไม่ หากใช่ อาจเป็นสัญญาณของศีรษะล้านแบบพันธุกรรม (Androgenetic Alopecia: AGA) ซึ่งแบ่งได้หลายรูปแบบ เช่น:

• แบบ M-shape: ผมร่นจากหน้าผากด้านข้าง
• แบบ O-shape: ผมบางบริเวณกลางศีรษะคล้ายเหรียญ
• แบบ Combined: ผมบางทั้งแนวหน้าและกลางศีรษะพร้อมกัน

ระดับความรุนแรงของ AGA สามารถจัดตาม Norwood-Hamilton Scale (สำหรับผู้ชาย) ตั้งแต่ระดับ 1 (เริ่มร่นเล็กน้อย) ไปจนถึงระดับ 7 (ศีรษะล้านเกือบทั้งหมด) การรู้จักรูปแบบและระดับของตัวเองช่วยให้เลือกแนวทางรักษาได้ตรงจุดมากขึ้น

ข่าวดีคือ ภาวะนี้สามารถรักษาและชะลอได้ หากเข้าใจกลไกของมันอย่างแท้จริงและเริ่มดูแลอย่างเหมาะสมตั้งแต่เนิ่น ๆ

ศีรษะล้านแบบพันธุกรรม คืออะไร?

AGA ไม่ได้เกิดจาก "กรรมเวร" แต่คือผลของ กรรมพันธุ์ ผสมกับผลของ ฮอร์โมนเพศชาย DHT (Dihydrotestosterone) ที่เข้าไปยับยั้งการทำงานของรากผม ทำให้รากผมหดเล็กลง เส้นผมบางลง และหลุดร่วงในที่สุด

มักเริ่มสังเกตได้ตั้งแต่อายุ 20–30 ปี โดยเฉพาะในผู้ชายที่มีประวัติครอบครัวศีรษะล้าน ไม่ว่าจะฝั่งพ่อหรือแม่

วงจรชีวิตเส้นผม: รู้ก่อนเริ่มรักษา

เส้นผมทุกเส้นมีวงจรชีวิตที่แบ่งเป็น 4 ระยะ:

1. Anagen (ระยะเติบโต) – ผมยาวขึ้นเรื่อย ๆ (2–6 ปี)
2. Catagen (ระยะหยุดชั่วคราว) – ช่วงเปลี่ยนผ่าน (~2 สัปดาห์)
3. Telogen (ระยะพักตัว) – ผมหยุดเติบโต (~3 เดือน)
4. Exogen (ระยะหลุดร่วง) – ผมหลุดออกจากรูขุมขน

ในผู้ที่มี AGA:

• ระยะ Anagen ซึ่งเป็นระยะที่เส้นผมเติบโตเต็มที่ จะสั้นลงจากเดิมที่ควรยาว 2–6 ปี เหลือเพียงไม่กี่เดือน ส่งผลให้เส้นผมไม่ยาว หนา หรือแข็งแรงเท่าที่ควร และหลุดร่วงเร็วกว่าปกติ
• ระยะ Telogen หรือระยะพักตัวของเส้นผมจะยาวนานขึ้น ทำให้รากผมหยุดพักและไม่สร้างผมใหม่เร็วพอ ส่งผลให้พื้นที่หนังศีรษะเริ่มโล่งชัดเจนขึ้น
• นอกจากนี้ เส้นผมใหม่ที่ขึ้นมาในรอบถัดไปมักมีลักษณะบางลงและเส้นเล็กกว่าปกติ เรียกว่า "miniaturization" ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของ AGA ที่ทำให้เกิดผมบางเรื้อรังในระยะยาว

แนวทางการรักษาที่มีหลักฐานรองรับ

1. Finasteride (ฟินาสเทอไรด์)

• กลไก: ยับยั้งการสร้าง  DHT
• วิธีใช้: ยากิน 1 มก. วันละครั้ง
• เห็นผล: เริ่มใน 3–6 เดือน, ชัดเจนใน 12 เดือน
• ข้อควรระวัง: หากหยุดใช้ ผมที่ขึ้นใหม่อาจร่วงใน 3–6 เดือน
• ผลข้างเคียง: พบน้อย เช่น ความต้องการทางเพศลดลง, ซึมเศร้า ซึ่งมักหายเมื่อหยุดยา

2. Minoxidil (ไมน็อกซิดิล)

• กลไก: ขยายหลอดเลือด เพิ่มเลือดไปเลี้ยงรากผม
• วิธีใช้: ทาหรือโฟม วันละ 1–2 ครั้ง
• เห็นผล: ภายใน 3–6 เดือน
• ผลข้างเคียง: ระคายเคือง, ผื่น, "ผมร่วงช่วงแรก" ที่บ่งชี้ว่ารากผมเริ่มทำงานใหม่

3. Low-Level Laser Therapy (LLLT)

• กลไก: กระตุ้นพลังงานเซลล์รากผม ลดการอักเสบ
• อุปกรณ์: หวีเลเซอร์, หมวกเลเซอร์
• ข้อดี: ความปลอดภัยสูง ใช้ร่วมกับยาอื่นได้ดี

ระยะเวลาเห็นผล และเหตุผลที่ไม่ควรล้มเลิกกลางทาง

การรักษา AGA เปรียบเหมือนการดูแลต้นไม้ที่เคยแห้งเฉาให้กลับมาเขียวขจี ซึ่งต้องใช้เวลา ความสม่ำเสมอ และความเข้าใจในธรรมชาติของวงจรผม

• ใช้ยาอย่างสม่ำเสมอ 3–6 เดือนจึงจะเริ่มเห็นผล เพราะรากผมต้องค่อย ๆ ปรับเข้าสู่ระยะ Anagen ซึ่งเป็นระยะเติบโตใหม่
• ในช่วงแรกอาจรู้สึกว่า "ยังไม่เห็นความเปลี่ยนแปลง" แต่อย่าลืมว่าเส้นผมต้องใช้เวลาเติบโต และรากผมที่เคยอ่อนแอต้องการเวลาในการฟื้นฟู
• หากหยุดใช้กลางคัน = ผมที่ขึ้นใหม่อาจร่วงกลับ และรากผมอาจกลับเข้าสู่สภาวะเดิม

การรักษานี้ไม่ใช่เรื่องของวันหรือสัปดาห์ แต่คือการลงทุนระยะยาวเพื่อความมั่นใจและบุคลิกภาพที่ดีขึ้น หากคุณอดทนและเข้าใจกลไกอย่างแท้จริง ผลลัพธ์ที่ได้จะคุ้มค่ากับการรอคอย

ทางเลือกเสริมเพิ่มเติม (ยังไม่รับรองโดย อ.ย.)

สำหรับผู้ที่ต้องการฟื้นฟูเส้นผมอย่างเต็มที่ อาจพิจารณาการรักษาเสริมที่ยังอยู่ในระหว่างการวิจัยหรือเป็นที่ใช้ในวงการแพทย์เฉพาะทาง โดยควรปรึกษาแพทย์ก่อนตัดสินใจเสมอ:

• PRP (Platelet-Rich Plasma): การนำพลาสมาเข้มข้นจากเลือดของผู้ป่วยเองมาฉีดบริเวณหนังศีรษะ โดยเชื่อว่าช่วยกระตุ้นการซ่อมแซมของรากผมและลดการอักเสบ แม้ยังไม่มีข้อสรุปทางวิทยาศาสตร์ที่ชัดเจน แต่บางคนพบว่าได้ผลในระยะสั้น
• Microneedling + เซรั่มบำรุง: การใช้เข็มขนาดเล็กสร้างบาดแผลเล็ก ๆ บนหนังศีรษะ เพื่อกระตุ้นการซ่อมแซมของผิวหนังและเพิ่มการดูดซึมของเซรั่มที่ช่วยบำรุงรากผม วิธีนี้มีรายงานสนับสนุนบางส่วน แต่ผลลัพธ์ยังคงแตกต่างกันในแต่ละบุคคล
• Exosome / Stem Cell Therapy: เป็นการนำโมเลกุลหรือเซลล์ที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตมาช่วยฟื้นฟูรากผม เป็นเทคโนโลยีใหม่ที่อยู่ในขั้นตอนการทดลอง จึงควรติดตามผลการวิจัยต่อไปอย่างใกล้ชิด ก่อนตัดสินใจเข้ารับการรักษา

การเลือกใช้วิธีเหล่านี้ควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์เฉพาะทางเสมอ และไม่ควรถูกมองว่าเป็นทางลัด แต่ควรเป็นส่วนหนึ่งของแผนการรักษาอย่างมีสติและรอบคอบ

คำถามยอดฮิต: กลัวผลข้างเคียงของ Finasteride?

ความกังวลเรื่องสมรรถภาพทางเพศเป็นเรื่องที่พบได้ทั่วไปในกลุ่มผู้ที่เริ่มใช้ยา Finasteride โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีข่าวหรือข้อมูลในสื่อที่ทำให้รู้สึกไม่มั่นใจ อย่างไรก็ตาม การศึกษาทางคลินิกจำนวนมากแสดงให้เห็นว่า:

• Finasteride เป็นยาที่ผ่านการรับรองจากองค์การอาหารและยา (FDA) และใช้มานานกว่า 20 ปี
• อุบัติการณ์ของผลข้างเคียง เช่น สมรรถภาพทางเพศลดลง พบเพียงประมาณ 1.8%–3.8% ของผู้ใช้เท่านั้น
• อาการที่อาจพบได้ ได้แก่ ความต้องการทางเพศลดลง สมรรถภาพลดลง หรือมีอาการซึมเศร้าเล็กน้อยในบางราย
• ที่สำคัญคือ ผู้ที่มีอาการเหล่านี้ ส่วนใหญ่จะกลับมาเป็นปกติเมื่อหยุดยา
• การศึกษาบางฉบับยังแสดงว่า กลุ่มที่ได้รับยาหลอก (placebo) ก็รายงานผลข้างเคียงคล้ายกัน แสดงว่าอาจมีปัจจัยทางจิตวิทยาเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย

แนวทางลดความเสี่ยง:

• เริ่มจากขนาดต่ำ (เช่น 0.5 มก. แทน 1 มก.) และเพิ่มอย่างค่อยเป็นค่อยไป
• ใช้ร่วมกับ Minoxidil เพื่อลดการพึ่งพายาเดี่ยวตัวใดตัวหนึ่ง
• ติดตามอาการกับแพทย์อย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในช่วง 3–6 เดือนแรก

คำแนะนำจากองค์กรทางการแพทย์หรือเภสัชกรรม

องค์การอาหารและยาสหรัฐ (FDA): มีท่าทีไม่สนับสนุนการแบ่งเม็ดยาโดยไม่มีเหตุผลและการควบคุม โดยระบุไว้ว่า “FDA ไม่ส่งเสริมการแบ่งยาเม็ด เว้นแต่มีระบุไว้ในข้อมูลการใช้ยาว่าสามารถทำได้”  เนื่องจากกังวลเรื่องความสม่ำเสมอของขนาดยาและประสิทธิภาพหลังแบ่ง หากแพทย์เห็นควรให้แบ่งยา ควรติดตามผลการรักษาและความปลอดภัยอย่างใกล้ชิด และผู้ป่วยไม่ควรแบ่งยาเองโดยไม่ปรึกษา สำหรับกรณีฟิแนสเทอไรด์ 5 มก. ฉลากยาของผู้ผลิตดั้งเดิม ไม่ได้ระบุให้แบ่งเม็ดเพื่อใช้รักษาผมร่วง (เนื่องจากมีผลิตภัณฑ์ขนาด 1 มก. สำหรับการนี้แยกต่างหากอยู่แล้ว) ดังนั้นการแบ่งเม็ดถือเป็นการใช้นอกเหนือคำแนะนำเอกสารกำกับยา 

หน่วยงานในประเทศไทย: ในประเทศไทย ฟิแนสเทอไรด์ขนาด 5 มก. ถูกบรรจุในบัญชียาหลักแห่งชาติสำหรับรักษาโรคต่อมลูกหมากโตเท่านั้น ส่วนขนาด 1 มก. สำหรับผมร่วงไม่ได้อยู่ในบัญชียาหลัก (เป็นยานอกบัญชี)  ทำให้ราคาของยา 1 มก. มักจะสูงกว่า 5 มก. และผู้ป่วยต้องจ่ายเองในหลายกรณี ด้วยเหตุนี้แพทย์และเภสัชกรบางส่วนอาจแนะนำการแบ่งเม็ด 5 มก. เพื่อให้ได้ขนาด 1 มก. สำหรับรักษาผมร่วงในกรณีที่เหมาะสม อย่างไรก็ตาม สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ของไทยได้เตือน ทั้งบุคลากรทางการแพทย์และผู้ป่วยเกี่ยวกับการใช้ยาฟิแนสเทอไรด์อย่างเหมาะสม โดยย้ำว่า ขนาด 1 มก. ใช้สำหรับรักษาผมร่วงในผู้ชายเท่านั้น และ ขนาด 5 มก. สำหรับรักษาต่อมลูกหมากโตเท่านั้น ไม่ควรใช้สลับขนาดกันเองโดยพลการสิ่งสำคัญคือ การรับฟังข้อมูลจากแหล่งที่เชื่อถือได้ เช่น แพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนัง หรือเภสัชกร และไม่ตัดสินใจจากความกลัวเพียงอย่างเดียว เพราะการรักษาที่มีข้อมูลรองรับจะช่วยให้คุณฟื้นความมั่นใจได้อย่างปลอดภัยและยั่งยืน

สรุปเพื่อการตัดสินใจเริ่มรักษาให้มีประสิทธิภาพ

เริ่มต้นฟื้นฟูเส้นผมอย่างมีขั้นตอน

1. สังเกตตนเอง: สำรวจแนวผมและความหนาแน่นของเส้นผมบริเวณหน้าผาก กลางศีรษะ และแนวไรผม เพื่อประเมินระดับความรุนแรงเบื้องต้น
2. ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: พบแพทย์ผิวหนังหรือเภสัชกรเพื่อประเมินสภาพเส้นผมอย่างละเอียด และวางแผนการรักษาที่เหมาะกับคุณ
3. เริ่มใช้ยาที่ได้รับการรับรอง: เช่น Finasteride (ยากิน) หรือ Minoxidil (ยาทา) ตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด
4. ให้เวลาและความสม่ำเสมอ: ยาและการรักษาเสริมมักเริ่มเห็นผลใน 3–6 เดือน อย่าหยุดกลางคัน เพราะอาจเสียผลลัพธ์ที่สร้างมา
5. ติดตามอาการ: พบแพทย์เพื่อติดตามความคืบหน้า และปรับแผนการรักษาเมื่อจำเป็น
6. เสริมความเข้าใจ: หมั่นศึกษาข้อมูลจากแหล่งที่เชื่อถือได้ เพื่อให้มั่นใจและรับมือกับความเปลี่ยนแปลงได้อย่างมีสติ

• เริ่มเร็ว = โอกาสรักษาผมเดิมไว้ได้มาก
• ต้องใช้เวลา อดทน และเข้าใจวงจรเส้นผม
• อย่าหยุดยาเองก่อนเวลาอันควร
• ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเพื่อวางแผนที่เหมาะสม

การดูแลเส้นผมไม่ใช่เรื่องเร่งด่วนก็จริง แต่เป็นเรื่องที่ต้องอาศัยความเข้าใจและความใส่ใจระยะยาว หากเริ่มต้นวันนี้อย่างถูกวิธี เส้นผมของคุณอาจกลับมาพร้อมความมั่นใจอีกครั้ง