Pleuromutilins เป็นกลุ่มยาปฏิชีวนะที่ได้จากเห็ดรา (fungi) ยาในกลุ่มนี้มีโครงสร้างซับซ้อน แยก (+)-pleuromutilin ได้เป็นครั้งแรกในปี ค.ศ. 1951 จากเห็ดราชื่อ Pleurotus mutilus (ชื่อใหม่คือ Clitophilus scyphoides), Pleurotus passeckerianus (ชื่อใหม่คือ Clitopilus passeckerianus) และ Clitopilus สายพันธุ์อื่น สารดังกล่าวมีฤทธิ์ในการต้านแบคทีเรียแกรมบวก ยาในกลุ่ม pleuromutilins ออกฤทธิ์ยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนที่ 50S subunit ของไรโบโซม โดยจับที่ A-site และ P-site ตรง peptidyl transferase center ที่ domain V ของ 23S rRNA ยาในกลุ่มนี้มีโครงสร้างต่างจากยาปฏิชีวนะกลุ่มอื่น ๆ การดื้อยาของแบคทีเรียที่มีต่อยาอื่นคาดว่าจะส่งผลกระทบน้อยต่อยาในกลุ่มนี้
ต่อมาได้มีการพัฒนายาในกลุ่ม pleuromutilins ในรูปสารกึ่งสังเคราะห์และมีฤทธิ์ครอบคลุมแบคทีเรียกว้างขึ้น ซึ่งยาที่นำมาใช้ประโยชน์ทางการแพทย์แล้วล้วนเป็นสารกึ่งสังเคราะห์ (ดูรูป) โดยในราวทศวรรษ 1970 ยาตัวแรกในกลุ่มนี้ที่วางจำหน่ายคือ tiamulin (ชื่อเดิมคือ thiamutilin) เป็นยารักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินอาหารและทางเดินหายใจในสัตว์ อีกหลายปีต่อมา valnemulin ออกวางจำหน่าย โดยนำมาใช้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินอาหารและทางเดินหายใจในสัตว์เช่นเดียวกัน ในปี ค.ศ. 2007 เริ่มนำยาในกลุ่มนี้มาใช้ในคนเป็นครั้งแรก ได้แก่ retapamulin ในรูปยาขี้ผึ้งความแรง 1% ใช้ภายนอกสำหรับรักษาโรคติดเชื้อที่เกิดจาก Staphylococcus aureus (ชนิดที่ไวต่อ methicillin) หรือเกิดจาก Streptococcus pyogenes และเมื่อเร็ว ๆ นี้มียาชนิดใหม่คือ lefamulin ออกวางจำหน่ายในรูปแบบยาเม็ดสำหรับรับประทานและยาน้ำใสสำหรับฉีดเข้าหลอดเลือดดำ นับเป็น pleuromutilin ชนิดแรกที่ออกฤทธิ์ทั่วร่างกาย (systemic pleuromutilin) ที่นำมาใช้ในคน ยานี้ใช้รักษาโรคปอดอักเสบชนิด community-acquired pneumonia ที่เกิดจากแบคทีเรียที่ไวต่อยา ได้แก่ Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus (ชนิดที่ไวต่อ methicillin), Haemophilus influenzae, Legionella pneumophila, Mycoplasma pneumoniae, และ Chlamydophila pneumoniae ขณะนี้มียาหลายชนิดในกลุ่ม pleuromutilins ที่อยู่ระหว่างการศึกษา ในอนาคตคาดว่าจะมียาในกลุ่มนี้ออกวางจำหน่ายอีกหลายชนิด ซึ่งอาจมีประโยชน์ในการรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียที่ดื้อยาในกลุ่มอื่นได้
อ้างอิงจาก:
(1) Goethe O, Heuer A1, Ma X, Wang Z, Herzon SB. Antibacterial properties and clinical potential of pleuromutilins. Nat Prod Rep 2019;36:220-247; (2) Veve MP, Wagner JL. Lefamulin: review of a promising novel pleuromutilin antibiotic. Pharmacotherapy 2018;38:935-46; (3) Altabax (retapamulin ointment, 1%). Highlights of prescribing information. Reference ID: 3236062, revised: 12/2012. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2012/022055s002lbl.pdf; (4) Xenleta (lefamulin, injection; tablets). Highlights of prescribing information. Reference ID: 4479298, revised: 08/2012. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2019/211672s000,211673s000lbl.pdf
