ยารักษาโรคนอนไม่หลับ (eszopiclone, zaleplon และ zolpidem)…คำเตือนถึงอาการละเมอเดินที่อาจได้รับอันตรายถึงชีวิต

ยารักษาโรคนอนไม่หลับ (insomnia medicines) เช่น eszopiclone, zaleplon, zolpidem ใช้รักษาโรคนอนไม่หลับในผู้ใหญ่ ยาที่ยกตัวอย่างนี้เป็น benzodiazepine receptor agonists มีฤทธิ์กดระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้เกิดอาการข้างเคียงหลายอย่างโดยเฉพาะอาการง่วงนอนซึ่งเกิดได้แม้ในวันรุ่งขึ้น ยาเหล่านี้ยังเสริมฤทธิ์กับยาอื่นที่มีฤทธิ์กดระบบประสาทส่วนกลาง จึงต้องใช้อย่างระมัดระวังและควรใช้ในขนาดต่ำที่แนะนำไว้ ปัจจุบันมีแนวโน้มในการลดปริมาณการใช้ benzodiazepine receptor agonists (ซึ่งรวมถึง benzodiazepines ด้วย)

เมื่อเร็วๆ นี้มีข้อมูลจากหน่วยงาน FDA ของสหรัฐอเมริกา ได้รายงานถึงผู้ป่วยที่ใช้ยาดังกล่าวข้างต้น (eszopiclone, zaleplon และ zolpidem) เพื่อรักษาโรคนอนไม่หลับ แล้วเกิดพฤติกรรมผิดปกติเหตุจากการหลับจำนวน 66 รายในช่วง 26 ปีที่ผ่านมา แยกเป็นรายงานที่ส่งถึงหน่วยงานโดยตรง 62 รายและที่เหลืออีก 4 รายเป็นข้อมูลที่มาจากเอกสารทางการแพทย์ ในจำนวนนี้เป็นผู้ได้รับบาดเจ็บร้ายแรง 46 รายและผู้เสียชีวิต 20 ราย พฤติกรรมผิดปกติเหตุจากการหลับทำให้เกิดเหตุการณ์ต่างๆ มีทั้ง การกินยาเกินขนาดโดยไม่ได้ตั้งใจ การหกล้ม การเกิดแผลไฟไหม้ การจมน้ำตายหรือเกือบจมน้ำ การเกิดภาวะตัวเย็น (hypothermia) การสัมผัสกับสิ่งที่เย็นจัดจนต้องเสียแขนขา การเกิดภาวะพิษจากคาร์บอนมอนอกไซด์ การเกิดอุบัติเหตุจากการขับขี่ยานยนต์ และการบาดเจ็บจากการกระทำของตนเอง เช่น การถูกอาวุธปืน การพยายามฆ่าตัวตาย ซึ่งผู้ป่วยเหล่านี้มักไม่รู้ตัวและจำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่ได้ ส่วนชนิดของยารักษาโรคนอนไม่หลับที่ผู้ป่วยเหล่านี้ได้รับสอดคล้องกับข้อมูลจากใบสั่งยา โดยพบว่าส่วนใหญ่เป็น zolpidem (61 ราย) สำหรับ eszopiclone (3 ราย) และ zaleplon (2 ราย) นั้นพบได้น้อยกว่า การได้รับบาดเจ็บร้ายแรงและการเสียชีวิตที่เนื่องจากพฤติกรรมผิดปกติเหตุจากการหลับนี้ สามารถเกิดขึ้นได้กับผู้ป่วยที่เคยหรือไม่เคยมีประวัติของพฤติกรรมเช่นนั้นมาก่อน อีกทั้งอาจเกิดได้แม้ใช้ยาในขนาดต่ำสุดที่แนะนำและเพิ่งใช้เพียง 1 ครั้ง พฤติกรรมผิดปกติดังกล่าวเกิดขึ้นได้ไม่ว่าจะได้รับแอลกอฮอล์หรือยาอื่นที่กดระบบส่วนกลาง (เช่น ยากล่อมประสาท โอปิออยด์ ยาต้านความวิตกกังวล) ร่วมด้วยหรือไม่ก็ตาม

จากข้อมูลข้างต้นทำให้เมื่อเร็วๆ นี้หน่วยงาน FDA ของสหรัฐอเมริกาได้เพิ่มคำเตือนถึงอันตรายจากการบาดเจ็บร้ายแรง (แม้จะพบได้น้อยก็ตาม) ที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยที่ใช้ยารักษาโรคนอนไม่หลับแล้วเกิดพฤติกรรมผิดปกติ เช่น การเดินละเมอ (ทำให้เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันดังที่กล่าวข้างต้นได้) การหลับในขณะขับรถ การทำกิจกรรมอื่นขณะที่ยังไม่ตื่นเต็มที่ พฤติกรรมเหล่านี้อาจส่งผลถึงขั้นเสียชีวิตได้ โดยพบว่าเกิดจาก eszopiclone, zaleplon และ zolpidem ได้บ่อยกว่ายารักษาโรคนอนไม่หลับชนิดอื่นๆ อีกทั้งแนะนำให้หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่กล่าวมาในผู้ที่เคยใช้ยาเหล่านี้แล้วเกิดพฤติกรรมผิดปกติเหตุจากการหลับ ส่วนข้อแนะนำสำหรับบุคลากรทางการแพทย์มีสาระสำคัญดังนี้

- ไม่ควรสั่งจ่าย eszopiclone, zaleplon หรือ zolpidem ให้กับผู้ป่วยที่เคยเกิดพฤติกรรมผิดปกติเหตุจากการหลับ ภายหลังการใช้ยาเหล่านี้

- แนะนำผู้ป่วยทุกรายให้ทราบถึงอันตรายจากการบาดเจ็บร้ายแรงและการเสียชีวิตที่จากเกิดพฤติกรรมผิดปกติเมื่อใช้ยาดังกล่าว แม้ว่าจะพบได้น้อย

- แจ้งผู้ป่วยให้ทราบว่าเมื่อใช้ยาเหล่านี้แล้ว หากเกิดพฤติกรรมที่ผิดปกติเหตุจากการหลับให้รีบหยุดยาและพบแพทย์ผู้ให้การรักษา

อ้างอิงจาก:

(1) USFDA. FDA adds Boxed Warning for risk of serious injuries caused by sleepwalking with certain prescription insomnia medicines (April 30, 2019). https://www.fda.gov/media/123819/download; (2) Lee JY, Farrell B, Holbrook AM. Deprescribing benzodiazepine receptor agonists taken for insomnia: a review and key messages from practice guidelines. Pol Arch Intern Med 2019;129:43-9.