Vancomycin…ยังคงเป็นยาที่ดีสำหรับแบคทีเรียที่ดื้อยา

Vancomycin เป็น glycopeptide antibiotic มีใช้มาตั้งแต่ราวกลางทศวรรษ 1950 ปัจจุบันยังเป็นยาที่มีบทบาทสำคัญในการรักษาการติดเชื้อรุนแรงที่เกิดจาก Gram-positive bacteria รวมถึง methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) ส่วนใหญ่ให้ยาเข้าทางหลอดเลือดดำแบบ infusion ในบางกรณีอาจให้เข้าช่องท้องโดยตรงหรือให้รับประทาน อาการไม่พึงประสงค์ที่สำคัญที่สุดคือความเป็นพิษต่อไต (nephrotoxicity) ซึ่งแม้กลับคืนปกติได้เมื่อหยุดยา แต่ก็อาจเป็นอันตรายรุนแรงต่อผู้ป่วย ทำให้ผู้ป่วยนอนโรงพยาบาลนานขึ้นและสิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายมาก

ในสหภาพยุโรป (European Union) โดย Committee for Medicinal Products for Human Use (CHMP) ซึ่งเป็นคณะกรรมการภายใต้ European Medicines Agency (EMA) ได้ทบทวนข้อมูลเกี่ยวกับ vancomycin ชนิดฉีดและชนิดรับประทานเพื่อสร้างความมั่นใจว่ามีการใช้ยานี้อย่างเหมาะสมในการรักษาแบคทีเรียที่ดื้อยาและเพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการปรับปรุงข้อมูลผลิตภัณฑ์ยา ภายหลังการทบทวนขัอมูล CHMP ได้มีความเห็นว่า vancomycin ยังคงมีความสำคัญในการรักษาการติดเชื้อรุนแรง โดยยังคงเป็นยาที่ดีสำหรับแบคทีเรียที่ดื้อยา พร้อมทั้งมีข้อแนะนำล่าสุดสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ดังนี้

Vancomycin ชนิดฉีด

- vancomycin ที่ให้แบบ infusion ใช้ได้กับผู้ป่วยทุกวัย เพื่อรักษาการติดเชื้อแบคที่เรียที่ไวต่อยานี้ ได้แก่ การติดเชื้อซับซ้อนที่เนื้อเยื่ออ่อน (complicated soft-tissue infections) การติดเชื้อที่กระดูกและข้อต่อ (bone and joint infections) ปอดอักเสบที่เกิดในและนอกโรงพยาบาล (community- and hospital-acquired pneumonia) รวมถึงกรณีใส่ท่อช่วยหายใจ (ventilator-associated pneumonia) เยื่อบุหัวใจอักเสบจากการติดเชื้อ (infective endocarditis) เยื่อหุ้มสมองอักเสบเฉียบพลันจากแบคทีเรีย (acute bacterial meningitis) และการติดเชื้อแบคทีเรียในเลือดที่สัมพันธ์กับโรคติดเชื้อที่กล่าวมา นอกจากนี้ยังใช้ได้สำหรับการป้องกันเยื่อบุหัวใจอักเสบจากเชื้อแบคทีเรียในผู้ที่เข้ารับการผ่าตัดและใช้รักษาเยื่อบุช่องท้องอักเสบในผู้ที่ล้างไตทางช่องท้อง (peritoneal dialysis-associated peritonitis)

- ขนาดยาเริ่มต้นของ vancomycin ที่ให้แบบ infusion ควรคำนวณตามอายุและน้ำหนักตัว จากข้อมูลที่มีอยู่พบว่าที่ผ่านมาขนาดยาเริ่มต้นที่แนะนำมักให้ระดับยาในซีรัมต่ำกว่าระดับที่ต้องการประสิทธิผลสูงสุดในการรักษา ส่วนการปรับขนาดยาครั้งต่อไปเพื่อให้ถึงความเข้มข้นในการรักษาควรขึ้นกับระดับยาในซีรัมที่วัดได้ก่อนให้ยา

- vancomycin ชนิดฉีดตำรับที่ได้รับอนุมัติให้ใช้ทางปากได้นั้น ใช้ได้กับผู้ป่วยทุกวัยและให้ใช้เฉพาะเพื่อรักษาการติดเชื้อ Clostridium difficile ในทางเดินอาหาร

- vancomycin ชนิดฉีดตำรับที่ได้รับอนุมัติให้ใช้ทางช่องท้อง ใช้ได้กับผู้ป่วยทุกวัยและให้ใช้เฉพาะเพื่อรักษาการติดเชื้อในช่องท้องที่เกิดจากการล้างไตทางช่องท้อง (peritoneal dialysis)

- ไม่ควรใช้ vancomycin ในการรักษาลำไส้อักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อ S. aureus (staphylococcal enterocolitis) หรือใช้เพื่อกำจัดแบคทีเรียในการสวนล้างระบบทางเดินอาหาร (gastro-intestinal decontamination) ในผู้ป่วยที่มีภูมิต้านทานต่ำ เนื่องจากข้อมูลที่มีอยู่ไม่เพียงพอที่จะสนับสนุนถึงประโยชน์ของยาในทั้งสองกรณีนี้

Vancomycin ชนิดแคปซูล

- vancomycin ชนิดแคปซูล ใช้เฉพาะเพื่อรักษาการติดเชื้อ Clostridium difficile ในผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 12 ปีขึ้นไป ขนาดยาสูงสุดไม่ควรเกินวันละ 2 กรัม ในเด็กที่อายุต่ำกว่า 12 ปีควรใช้ตำรับยาที่เหมาะสมสำหรับเด็กเล็ก ในผู้ที่มีลำไส้อักเสบควรติดตามระดับยาในซีรัมอย่างใกล้ชิด

- ไม่ควรใช้ vancomycin ชนิดรับประทานเพื่อรักษาลำไส้อักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อ S. aureus หรือใช้เพื่อกำจัดแบคทีเรียในการสวนล้างระบบทางเดินอาหารในผู้ป่วยที่มีภูมิต้านทานต่ำอีกต่อไป เนื่องจากข้อมูลที่มีอยู่ไม่เพียงพอที่จะสนับสนุนถึงประโยชน์ของยาในทั้งสองกรณีนี้

อ้างอิงจาก:

(1) Jeffres MN. The whole price of vancomycin: toxicities, troughs, and time. Drugs 2017;77:1143-54; (2) EMA recommends changes to prescribing information for vancomycin antibiotics. EMA Press release, 19 May 2017. http://www.ema.europa.eu/docs/en_GB/document_library/Press_release/2017/05/WC500228066.pdf