Nivolumab…PD-1 monoclonal antibody ที่ใช้รักษามะเร็งผิวหนัง มะเร็งปอด มะเร็งไต และมะเร็งต่อมน้ำเหลือง

Programmed cell death protein 1 (PD-1) เป็นโปรตีนอยู่ที่เซลล์เมมเบรนทำหน้าที่เป็น cell surface receptor เมื่อจับกับลิแกนด์ (ligand) ได้แก่ programmed cell death ligand 1 (PD-L1) และ programmed cell death ligand 2 (PD-L2) จะลดการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย (ดูเรื่อง “PD-1 และ PD-L1…เป้าหมายในการออกฤทธิ์ของยาต้านมะเร็ง” ใน “ข่าวยา” ประจำสัปดาห์ที่ 2 เดือน พฤษภาคม ปี 2559)

Nivolumab เป็น human monoclonal IgG4 kappa antibody ออกฤทธิ์ต่อ PD-1 ทำให้ขัดขวางการจับของ PD-1 กับ PD-L1 และ PD-L2 จึงทำให้ระบบภูมิคุ้มกันกลับมาทำหน้าที่จัดการกับเนื้องอก ยานี้ใช้รักษาโรคมะเร็งกรณีที่ได้รับการรักษาอย่างอื่นมาแล้วแต่ควบคุมโรคไม่ได้ ได้แก่ มะเร็งผิวหนังชนิดเมลาโนมาระยะแพร่กระจาย (metastatic melanoma) หรือที่ไม่อาจผ่าตัดออกได้ มะเร็งปอดชนิดไม่ใช่เซลล์ขนาดเล็ก (non-small cell lung cancer; NSCLC) ระยะแพร่กระจาย (metastatic NSCLC) มะเร็งไตระยะลุกลาม (advanced renal cell carcinoma) และมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด classical Hodgkin lymphoma ข้อบ่งใช้บางอย่างได้รับการพิจารณาผ่านช่องทางเร่งด่วนซึ่งยังต้องรอผลการศึกษาเพิ่มเติมมาสนับสนุน นอกจากนี้ยังอยู่ระหว่างทำการศึกษาเพื่อใช้กับโรคมะเร็งชนิดอื่นอีก เช่น มะเร็งรังไข่ และการศึกษาถึงการใช้เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคมะเร็งโดยใช้ร่วมกับยาชนิดอื่น ขณะนี้ nivolumab ผลิตออกจำหน่ายในรูปยาน้ำสำหรับหยดเข้าหลอดเลือดดำ (intravenous infusion) มีขนาดบรรจุ 40 มิลลิกรัม/4 มิลลิลิตร และ 100 มิลลิกรัม/10 มิลลิลิตร เป็นขนาดบรรจุสำหรับให้ครั้งเดียว (single-dose vial) ขนาดที่แนะนำสำหรับรักษาโรคมะเร็งชนิดต่างๆ ตามระบุข้างต้น คือ 3 มิลลิกรัม/กิโลกรัม หยดเข้าหลอดเลือดดำนาน 60 นาที ให้ยาทุก 2 สัปดาห์ ให้ยาไปจนกว่าจะใช้ไม้ผล (ควบคุมโรคไม่ได้) หรือจนกว่าเกิดอาการพิษที่ยอมรับไม่ได้ อาการไม่พึงประสงค์ส่วนใหญ่เกี่ยวกับ immune-mediated adverse reactions (คล้ายยาอื่นในกลุ่มเดียวกันที่มีเป้าหมายการออกฤทธิ์แห่งเดียวกัน) เช่น ปอดอักเสบ ลำไส้ใหญ่อักเสบ ตับอักเสบ ไตอักเสบ ระบบต่อมไร้ท่อผิดปกติ (เช่น hypophysitis, adrenal insufficiency, โรคเบาหวาน, hyperthyroidism, hypothyroidism/thyroiditis) และ infusion-related reactions

อ้างอิงจาก:

(1) Opdivo (nivolumab) injection, for intravenous use. Revised: May 2016. http://packageinserts.bms.com/pi/pi_opdivo.pdf; (2) Scott LJ. Nivolumab: a review in advanced melanoma. Drugs 2015;75:1413-24; (3) Ornstein MC, Rini BI. The safety and efficacy of nivolumab for the treatment of advanced renal cell carcinoma. Expert Rev Anticancer Ther 2016;16:577-84; (4) Kazandjian D, Suzman DL, Blumenthal G, Mushti S, He K, Libeg M, et al. FDA approval summary: nivolumab for the treatment of metastatic non-small cell lung cancer with progression on or after platinum-based chemotherapy. Oncologist 2016;21:634-42; (5) Villasboas JC, Ansell SM. Nivolumab for the treatment of classical Hodgkin lymphoma after failure of autologous stem cell transplant and brentuximab. Expert Rev Anticancer Ther 2016;16:5-12.