ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรเพื่ออนามัยในช่องปาก |
| โดย: จอมภัค ปิรยะวราภรณ์,ฉัตรมณี สุวรรณชาติ ปีการศึกษา: 2545 กลุ่มที่: 17 อาจารย์ที่ปรึกษา: อ้อมบุญ วัลลิสุต , ละอองทอง วัชราภัย ภาควิชา: ภาควิชาเภสัชวินิจฉัย Keyword: สารสกัดจากเปลือกส้ม, สารสกัดจากเปลือกมะนาว, limonene, hesperidin, Streptococcus mutans , orange, lime, Streptococcus mutans, mouthwash, tooth decay, limonene, hesperidin |
| บทคัดย่อ: เชื้อจุลินทรีย์ในกลุ่ม Mutans Streptococci และ Lactobacilli เป็นสาเหตุทำให้เกิดฟันผุและคราบจุลินทรีย์ ตลอดจนเกิดปัญหากลิ่นปาก จากการศึกษา พบว่า เปลือกผลของพืชตระกูล Citrus มีสารสำคัญคือ limonene , hesperidin ซึ่งมีฤทธิ์ต้านเชื้อจุลินทรีย์และฤทธิ์ต้านการอักเสบตามลำดับ จึงน่าจะมีประโยชน์ในการนำมาพัฒนาเป็นน้ำยาบ้วนปากได้ จากการตรวจสอบเอกลักษณ์ โดยวิธี TLC พบว่าสารสกัดแอลกอฮอล์ของเปลือกส้มทั้ง 3 ชนิด คือ ส้มฟรีมองต์ ส้มเขียวหวาน และส้มสายน้ำผึ้ง มี hesperidin เป็นองค์ประกอบหลัก และ จากการทำ GLC พบว่า น้ำมันหอมระเหยที่ได้จากการกลั่นด้วยไอน้ำจากเปลือกสดของส้ม มี Limonene เป็นองค์ประกอบหลัก และจากการทดสอบฤทธิ์ต้านเชื้อจุลินทรีย์โดยวิธี Disc diffusion method ของเปลือกส้มทั้ง 3 ชนิด ซึ่งสกัดด้วย แอลกอฮอล์ที่เปอร์เซนต์ต่างๆพบว่า 60% แอลกอฮอล์ ออกฤทธิ์ต้านเชื้อได้ดีที่สุด จึงเลือกมาใช้เป็นตัวทำละลายในการสกัดต่อไป จากนั้นทำการทดสอบฤทธิ์ ต้านเชื้อของเปลือกส้มทั้ง 3 ชนิด และเปลือกมะนาว โดยใช้ แอลกอฮอล์ 60% เป็นตัวทำละลาย พบว่า ส้มฟรีมองต์ ออกฤทธิ์ต้านเชื้อ Streptococcus mutans ได้ดีที่สุด แต่ไม่มีสารสกัดใดเลยที่แสดงฤทธิ์ต้านเชื้อ Lactobacilli ได้ นอกจากนี้ได้ทดลองเตรียมน้ำยาบ้วนปากโดยใช้น้ำมันหอมระเหย 2 ชนิดคือ ส้มและมะนาว และนำไปทดสอบความพึงพอใจในสี กลิ่น รส กับอาสาสมัคร 25 คน เทียบกับน้ำยาบ้วนปากมาตรฐาน พบว่าอาสาสมัครพึงพอใจกลิ่นและสีของน้ำยาบ้วนปากที่มีน้ำมันหอมระเหย จาก ส้มหรือมะนาวเป็นส่วนประกอบ แต่ไม่พอใจในรสชาติเนื่องจากมีรสขม เผ็ดร้อน และแสบลิ้น ดังนั้นในการพัฒนาคุณภาพของตำรับยาบ้วนปากจาก ส้มหรือมะนาวต้องคำนึงถึงประเด็นนี้ด้วย และหากต้องการฤทธิ์ในการต้านเชื้อจุลินทรีย์ควรมีองค์ประกอบอื่นเพื่อเสริมฤทธิ์ในการต้านเชื้อได้ อนึ่งในการทดลองครั้งนี้ได้พัฒนาวิธีวิเคราะห์ปริมาณ limonene และhesperidin โดยวิธี chromatography เพื่อควบคุมคุณภาพวัตถุดิบ ในตำรับต่อไป |
| abstract: Streptococcus mutans and Lactobacilli are the causes of tooth decay, plaque and strong bad breath. Previous studies showed that the peel of citrus fruits such as orange and lime contained limonene and hesperidin which have antimicrobial and anti-inflammatory properties respectively, therefore using these extract in mouthwash should be beneficial. Examination of the extracts by TLC, we found that the alcoholic extracts form 3 kinds of orange peel contained hesperidin. Limonene was the major component of the volatile oil obtained by steam distillation of fresh orange peels when examined by GLC method. The antimicrobial activities of various extracts were performed using the agar disc diffusion method. It was found that the 60% alcoholic extract yielded the best antimicrobial property. The extract from 3 kinds of orange peel and lime peel were prepared and tested against S. mutans and Lactobacilli. The fremont orange peel extract gave the best antimicrobial activity against S. mutans. Two mouthwash formulations using sweet orange oil and lemon oil were developed. A sensory test using 7-point Hedonic scale method for colour, odour, and taste of two formulations were performed with 25 volunteers in comparison with a standard mouthwash. We found that the volunteers were satisfied with the colour and odour of the mouthwashes but were dissatisfied with the taste due to the feeling of burning, and bitter. Further development of these mouthwash formulations should take these points into account and other antimicrobial agents are needed. Chromatographic techniques were also developed for future use in the quality control of limonene and of limonene and hesperidin in the raw material. |
| . |